به گزارش خبرنگار نیپنا افشار بازیار دوشنبه (سوم شهریور) در سومین همایش زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی ایران با تأکید بر درک نادرست رایج از مفهوم زنجیره، اظهار کرد: برداشت رایج از زنجیره یک رابطه خطی در یک دستگاه دو بعدی است، در حالی که در عالم واقع، زنجیره‌ای وجود ندارد و فضا بسیار پیچیده‌تر است. تشبیه این وضعیت به مقایسه فضای دو بعدی با سه‌بعدی، بیان‌گر پیچیدگی‌های ذاتی صنعت ماست.
وی در ادامه با اشاره به وضعیت فعلی صنعت پتروشیمی و وجود ریسک‌های تجاری و عملیاتی، ریسک‌های مالی و ریسک‌های مرکب در صنعت گفت: در حال حاضر، سرمایه‌گذاری‌هایی که انجام می‌دهیم، هزینه‌های ثابت بالایی دارد و زمانی که هزینه‌های سرمایه‌گذاری بالا می‌رود، سرمایه‌گذاری‌های سنگین، به‌ویژه آن‌هایی که با فاینانس و تسهیلات مالی سنگین انجام شده‌اند، تمام ویژگی‌های تبدیل شدن به ریسک‌های مرکب را دارند. بنابراین، این صنعت جزو پرریسک‌ترین حوزه‌ها در سرمایه‌گذاری و عملیات به‌شمار می‌رود.
لزوم افزایش انعطاف‌پذیری صنعت در برابر تغییرات بازار
مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری تجاری شستان به مسئله انعطاف‌پذیری کم صنعت پتروشیمی در برابر تغییرات بازار اشاره کرد و افزود: وقتی با یک صنعت سنگین سروکار داریم، توان پاسخ‌گویی به تغییرات بازار کاهش می‌یابد. از یک سو از روندهای فناوری و از سوی دیگر از ذائقه مصرف‌کننده عقب می‌مانیم . این دو بعد موجب بروز مشکلات اساسی در صنعت می‌شود.
بازیار یکی دیگر از مشکلات صنعت را فاصله زیاد با مصرف‌کننده نهایی دانست و گفت: ما مشتری را نمی‌شناسیم و وقتی با هم مواجه می‌شویم، از میزان تفاوت در گفت‌وگوها تعجب می‌کنیم؛ در حالی که تصور می‌کنیم پس از سال‌ها فعالیت در این حوزه، مشتری را می‌شناسیم.
وی در ادامه به ضعف صنعت در حوزه نوآوری اشاره کرد: نوآوری اساساً از دل ایده‌های جدید و ارتباطات باز شکل می‌گیرد. اما ویژگی‌های این صنعت چنین بستری را کمتر فراهم کرده است. حداقل در وضعیت فعلی که تحت تأثیر جدی تحریم‌ها هستیم، این بستر ارتباطی برای شکل‌گیری نوآوری‌های باز فراهم نیست.
مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری تجاری شستان به تاریخچه تحولات صنعتی پرداخت و گفت: روندهای کلان صنعت از قرن هفدهم و انقلاب صنعتی با ماشین بخار آغاز شد. پس از آن، انقلاب تولید انبوه و شکل‌گیری مفاهیم تولید صنعتی به‌وقوع پیوست. کشورهایی هستند که توان ساخت فضاپیما دارند، اما نمی‌توانند کالای خود را در قفسه‌های فروشگاه‌ها عرضه کنند. این یعنی تولید دارند اما صنعتی تولید نمی‌کنند.
بازیار افزود: در دهه‌های بعد با ظهور کامپیوترها، انقلاب اطلاعات رقم خورد و اکنون ما در دوره دیجیتالی‌سازی، اینترنت اشیا و هوش مصنوعی قرار داریم. موج چهارم تحول صنعتی، با سرعتی تصاعدی در حال پیشرفت است.
وی با اشاره به تحول زنجیره ارزش گفت: همه صنایع وارد مرحله‌ای شده‌اند که به‌جای زنجیره ارزش، با شبکه‌های ایجاد ارزش سروکار داریم. محور این شبکه‌ها داده است. امروز نه تنها تولید محصول فیزیکی بلکه قدرت ایجاد، مدیریت و استفاده از داده، منبع قدرت در صنعت محسوب می‌شود. بازیگران باید نقش‌های متفاوت ایفا کنند؛ دیگر نمی‌توان گفت فقط ورودی می‌گیرم و خروجی می‌دهم. باید در نقش‌های مختلف حاضر شد.
مدل زنجیره تأمین سنتی دیگر پاسخگو نیست
مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری تجاری شستان با تأکید بر اینکه مدل زنجیره تأمین سنتی دیگر پاسخگو نیست و باید به مشارکت‌های داده‌محور در پلتفرم‌های کسب‌وکار و اکوسیستم‌ها اندیشید، افزود: ما معماری سه‌لایه‌ای برای ورود به این فضا تعریف می‌کنیم. پایین‌ترین لایه معماری داده و ارتباطات است. سپس لایه تعاملاتی شامل قراردادهای هوشمند، بلاک‌چین و مارکت‌پلیس‌ها قرار دارد.
بازیار یادآور شد: در صنعت پتروشیمی، قراردادهای هوشمند و استفاده از بلاک‌چین قطعاً مورد نیاز است. این معماری در پنج محور کاربرد دارد، اینترنت اشیا، هوش مصنوعی، شبیه‌سازی‌های پیشرفته، بیگ‌دیتا و بلاک‌چین و توکن‌سازی.
وی اظهار کرد: اینترنت اشیا برای ارتباط از راه دور با تجهیزات، هوش مصنوعی برای پیش‌بینی قیمت‌ها و تحلیل بازار و شبیه‌سازی‌ها برای مدیریت ورودی و خروجی‌ها در تولید اهمیت دارد. شبیه‌سازی امروز تنها در اتاق کنترل نیست بلکه فراتر رفته و کل ستاد و خطوط تولید را پوشش می‌دهد. در برخی پتروشیمی‌های داخلی، تلاش‌هایی برای دیجیتالی‌سازی کامل مجموعه مشاهده شده که بسیار قابل تقدیر است.
ضرورت استفاده از داده‌ها در بازرگانی
مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری تجاری شستان به موضوع بیگ دیتا و عقب‌ماندگی برخی حوزه‌ها از جمله بازرگانی در استفاده از آن اشاره کرد و گفت: شرکت‌ها ادعا می‌کنند اطلاعات و مشتریان زیادی دارند، اما بهره‌گیری از داده‌ها هنوز در بازرگانی بسیار محدود است.
بازیار به موضوع بلاک‌چین و توکن‌سازی پرداخت و بیان کرد: با استفاده از ظرفیت شرکت‌های فناور داخلی، ما می‌توانیم محصولات خود را به رمزدارایی تبدیل کنیم. مثلاً یک بشکه نفت یا یک توکن متانول را به صورت دیجیتال عرضه کرده و قابلیت معامله در بورس انرژی را فراهم کنیم. مذاکراتی با بورس انرژی و شرکت‌های فناور انجام شده و ظرفیت آن وجود دارد.
وی افزود: توکن‌ها به راحتی معامله‌پذیر هستند. مثل سهام می‌توانند خرد و جمع‌آوری شوند و در نهایت، تحویل فیزیکی صورت گیرد. این روش باعث تسهیل تأمین مالی و افزایش نقدشوندگی می‌شود و در حوزه بازرگانی فرصت‌های بزرگی ایجاد خواهد کرد. همچنین امکان طراحی اوراق مشتقه مبتنی بر این توکن‌ها وجود دارد.
مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری تجاری شستان با اشاره به نمونه‌های جهانی، گفت: «برخی شرکت‌ها در زنجیره‌های تأمین، تامین مواد را به‌صورت آنلاین مدیریت می‌کنند و به حداقل رساندن انبار و هزینه‌های مرتبط می‌پردازند. برخی دیگر نیز زیرساخت‌هایی برای تعامل با سایر شرکت‌ها فراهم کرده‌اند.
بازیار در پایان تأکید کرد: صنعت پتروشیمی از سایر صنایع جدا نیست و نمی‌توان در انزوا آن را توسعه داد. موج‌های فناوری این صنعت را هم متأثر می‌کنند و تسلط بر داده، تحلیل آن و استفاده از داده‌ها برای آینده صنعت ضروری است.