در صنعت پتروشیمی، مواد خام نفت و گاز تبدیل به انواع محصولات پلیمری و شیمیایی می شود، در حال حاضر در کشور ما بیش از 370 گرید پلیمری و 80 محصول شیمیایی تولید می‌شود.
محصــولات پتروشیمی بـه عنـوان مـواد اولیـه صنایـع تکمیلـی (همچـون صنایـع خـودرو، نسـاجی، کفش، لـوازم خانگـی، بسـته بندی، رنــگ و رزیــن، چســبها، حلال‌هــا، شــوینده‌ها، محصــولات آرایشــی- بهداشــتی، دارو و ظیف وسیعی از دیگر صنایع) محســوب شده که در این صنایع، تبدیل به محصول نهایی می‌شوند. از ایــن جهــت صنعــت پتروشــیمی را پیشــران صنایــع دیگــر می‌داننــد.
مقام معظم رهبری سال‌هاست که درباره پرهیز از خام فروشی فرامینی داشته‌اند و در فرمایشات اواخر فروردین ماه سال گذشته در دیدار با سران نظام بیان داشتند: «متأسفانه مواد خام در کشور با قیمت ارزان صادر، و محصول نهایی با قیمت گران وارد می‌شود در حالی‌که با تولید دانش‌بنیان باید این روند اصلاح و محصول نهایی تولید و صادر شود».
همانطور که گفته شد، محصول نهایی، محصول کارخانجاتی است که محصولات پتروشیمی را مصرف می‌کنند. محصول نهایی یعنی محصولاتی مانند دارو، لباس، کفش، فرش ماشینی، کود، سموم، رنگ و رزین، شوینده¬ها، لوازم خانگی و خیلی مواد و محصولات دیگر.
یکی از بخش‌های اقتصادی که چند گام از خام فروشی نفت و گاز فاصله گرفته، صنعت پتروشیمی است. در عین حال هرچند این صنعت در مسیر پرهیز از خام فروشی و تکمیل زنجیره ارزش قرار دارد ولی صادرات محصولات پتروشیمی، خود نیز نیمه خام فروشی است و باید سعی شود همین محصولات نیز تبدیل به محصولات نهایی شده و در داخل مصرف یا صادر گردد.
درست است که در حال حاضر صنعت پتروشیمی ارزآورترین صنعت کشور است ولی با نگاهی ملی، اعتقاد داریم همین محصولات اگر تبدیل به محصول نهایی شده و صادر شوند، به مراتب ارزآوری بیشتری نصیب کشور خواهد شد.
این امیدواری وجود دارد که روزی برسد که صادرات محصولات پتروشیمی کاهش یابد (با فرض تولید ثابت) ولی ما‌به‌ازای آن صادرات محصولات نهایی افزایش یابد که علاوه بر ایجاد اشتغال بیشتر، باعث افزایش ارزآوری نیز خواهد گردید.
نباید از نظر دور داشت که یکی از بزرگترین مشکلات صنایع تکمیلی، تأمین سرمایه در گردش جهت تأمین مواد اولیه است.
اگر این نقدینگی تأمین شود، امکان خرید بیشتر محصولات پتروشیمی و طبعاً تولید بیشتر محصولات نهایی فراهم می‌شود (در مسیر تحقق شعار سال: رونق تولید).
یکی از راه‌های تأمین این نقدینگی، فروش اعتباری محصولات پتروشیمی است. در این رابطه نیز وزارت نفت و مدیران صنعت پتروشیمی رایزنی و مکاتبات متعددی با هلدینگ‌ها و شرکت‌های پتروشیمی داشته و بسیاری از آنها نیز در این مسیر همراهی مناسبی داشته‌اند.
به عنوان نمونه عرضه های اعتباری بورسی محصولات پتروشیمی، فقط در خرداد ماه سال جاری به عدد بی سابقه 5800 میلیارد تومان رسید، یعنی صنعت پتروشیمی 5800 میلیارد تومان تسهیلات در اختیار صنایع تکمیلی برای تأمین مواد اولیه گذاشته است.
عباس غلامی
مدیر توسعه صنایع پایین دستی شرکت ملی صنایع پتروشیمی