هدف از روز کتاب و کتاب خوانی
علت نام گذاری این روز در تقویم به خاطر ارزش والای کتابخوانی و رشد فرهنگ کتابخوانی در جامعه است. در سال 1372، 24 آبان ماه، روز کتاب و کتاب‌خوانیتعیین شد، روزی که در آن بر فایده ورزش مغز تاکید می‌شود. سعی کنید هرچه بیشتر و درباره همه‌چیز کتاب بخوانید تا هم مغزتان ورزشکار شود و هم اطلاعات زیاد و خوبی جمع کنید. کسی که با کتاب تسلی و آرامش یابد، هرگز آرامش خود را از دست نخواهد داد.فرا رسیدن هفته کتاب و کتابخوانی را به تمام پویندگان دانش تبریک می گوییم.
اهمیت مطالعه و کتابخوانی
کتاب، دروازه ای به سوی جهان گسترده دانش و معرفت است و ارائه کتاب های خوب، یکی از بهترین ابزارها برای به کمال رساندن انسان هاست و کسی که در این دنیای زیبا به زندگانی می پردازد، نمی تواند با دنیای کتاب بی ارتباط باشد. پس بیاییم با گرامی داشت این هفته و نام مبارک آن، با هدیه کتاب هایی به هم نوعان خود، در پروراندن دانش و کمال سهیم باشیم
کتاب بخوانید تا بیدار شوید
برخی افراد در خانواده‌‌هایی تربیت شده‌اند که با کتاب بیگانه‌اند، یعنی ذره‌ای از فعالیت‌های مغزی آنها به سمت اندیشیدن و تفکر نمی‌رود و این معضل بزرگی است که بعدها گریبانگیر یک جامعه خواهد شد. متأسفانه فرهنگ کتاب و کتابخوانی آنقدر پایین آمده است که حتی بعضی از فرهیختگان هم کمتر به سراغ مطالعه می‌روند و در شبکه‌های مجازی به دنبال عقاید خود می‌گردند! از اینرو یکی از عواملی که باعث شده است انسان کمتر در راه کتاب و مطالعه گام بردارد، شبکه‌های مجازی است که جای خود را به مطالعات سنتی داده و به تدریج ما را از روش‌های مطالعه کتاب، دور کرده است. اگر بدانیم کتاب چه زیبایی‌هایی را در وجود ما می‌آفریند، هرگز از آن دوری نمی‌کنیم.
چرا سرانه مطالعه کم است ؟
برخی گزارش‌ها سرانه مطالعه را هشت تا ده دقیقه می‌دانند، برخی دیگر از ۱۸ دقیقه در روز سخن می‌گویند. رییس کتابخانه ملی ایران می گوید ایرانیان فقط دو دقیقه در روز مطالعه می کنند. همین آمار ضد و نقیض برای انتقاد از فرهنگ "تن پرور" و "کتاب‌نخوان" شهروندان مورد استناد قرار می‌گیرد.
این در حالی است که آمار سرانه مطالعه در کشور های توسعه یافته و در حال توسعه بسیار بیشتر از این است. منتقدان "کتاب نخوانی ایرانیان" از آمار ۹۰ دقیقه مطالعه در ژاپن، انگلیس و ۵۵ دقیقه در مالزی و ترکیه سخن می‌گویند.
قطعا مسائل فرهنگی درپایین بودن میزان مطالعه در ایران نقش اساسی ایفا می‌کنند اما پرسشی که در این بین مطرح می‌شود این است که آیا فقط مسئله فرهنگ کتابخوانی است که باعث پایین بودن سرانه مطالعه در ایران است؟
عوامل بی توجهی ایرانیان به کتابخوانی
استفاده بیش از حد از فضای مجازی، مسأله قاچاق کتاب، گران بودن قیمت کتاب، رشد تکنولوژی و تمایل جمعی برای رسانه های بصری، عدم تبلیغات مناسب جهت کتابخوانی، چیرگی صنعت ترجمه بر تالیف نکاتی هستند که منتقدین و پژوهشگران حوزه کتاب از آنها به عنوان دلایل اصلی کاهش سرانه مطالعه کتاب یاد می کنند.
وضعیت کتابخانه های عمومی
آمارهای تعداد کتابخانههای عمومی در کشور نشان دهنده وضعیت نامناسب این بخش از فرهنگ کشور است. کتابخانههای عمومی ایران با کمبود کتاب جدید روبرو هستند. تمایل به عضویت در این کتاب‌خانه‌ها و مراجعه به آنها نیز بسیار اندک است.
مطابق سند چشم‌اندازی که سیاست‌های کلان جمهوری اسلامی را مشخص می‌کند، اعضای کتابخانههای عمومی ایران باید تا سال ۱۴۰۴ به ۲۰ میلیون نفر رسیده باشد. از سوی دیگر فقر کتاب‌خانه‌ها یکی از معضلاتی است که در ایران همیشه مطرح است، آمارها نشان می‌دهد کتابخانههای ایران با استانداردهای جهانی فاصله‌ای نجومی دارند.
گرانی کتاب
یکی دیگر از مسائلی که در کاهش میزان مطالعه تاثیر گذار است، گرانی روز افزون کتاب است. با نگاهی به قیمت کتاب در چند سال اخیر با افزایش نجومی نرخ آثار منشر شده از سوی ناشران مختلف روبه‌رویم. این مشکل برای ناشران غیردولتی که عموما آثار برجسته و نفیس را منتشر می‌نمایند نمود بیشتری دارد.
ممیزی کتاب
یکی از مسائل دیگری که در این‌باره مطرح می‌شود مسئله ممیزی کتاب است. ممیزی به عنوان پدیده‌ای که همیشه در ایران وجود داشته است به عقیده برخی از صاحب نظران در موضوع کاهش مطالعه بی‌تاثیر نبوده است.
انحصار تبلیغات
یکی دیگر از مسائلی که در مورد کاهش میزان مطالعه تاثیر دارد، انحصار تبلیغات محصولات فرهنگی در دست عده ای قلیل از تولیدکنندگان کتاب است. این مسئله تبدیل به عاملی می شود تا شهروندان تنها با تعداد کمی از آثار شاخص آشنا شوند و به مطالعه آنها تمایل پیدا کنند.
راهکار های ترویج کتابخوانی
با وجود این مشکلات آیا می توان راهی برای مقابله با وضعیت فعلی را ترسیم کرد؟ آیا امیدی به بازگشت مردم به کتابخوانی وجود دارد؟
افزایش سرانه مطالعه کتاب در سطح کلان به اراده و برنامه ریزی ملی نیازمند است. تمام نهادهای وابسته به عرصه کتاب باید کنار یکدیگر جمع شوند و بدون هیچگونه شعارزدگی و تناقض به حل مشکل و معضل کتاب نخواندن بپردازند.
ایجاد پایگاه های کتابخوانی در مدارس، محلات و بخش های مختلف شهر می تواند کمک دو چندانی به بسط و گسترش فرهنگ کتابخوانی کند. ما نیازمند کتابخانه های عظیم با تعداد کارکنان بالا نیستیم. همین که در محلی دویست جلد کتاب وجود داشته باشد و در کنار آن فردی آشنا به کتاب و به نوعی مربی کتاب حضور داشته باشد کفایت می کند.
خانواده، نقطه آغازین ایجاد عشق به کتابخوانی
برای ایجاد علاقه به کتاب و کتابخوانی، عوامل متعددی نقش دارند که نخستین آنها «خانواده» است. در واقع نقطه آغازین ایجاد عشق و علاقه به کتاب و کتابخوانی از خانواده آغاز می گردد؛ زیرا طبق دیدگاه روان شناسان، شخصیت و هویت کودک در قدم اول در خانواده شکل می گیرد. به طور طبیعی والدین علاقه مند به کتاب فرزندانی دوستدار مطالعه خواهند داشت و عکس آن نیز صادق است.
تجربه نشان داده است که فرزندانی که در خانواده های اهل دانش بزرگ می شوند، میزان مطالعه و گرایش به کتابخوانی در آنان نسبت به خانواده هایی که تمایلی به کتاب و مطالعه ندارند بسیار بیشتر است. اکثر علما و دانشمندان در خانواده هایی رشد نموده اند که والدین آنان اهل مطالعه و پژوهش بوده اند. زمانی که فرزندی می بیند که کتابخانه ای در خانه هست و پدر و مادر و همگی اعضای خانواده، ساعاتی را به مطالعه اختصاص می دهند، دیگر، حتی نیاز به گفتن این که «باید مطالعه کنی» وجود ندارد.
چند راه برای فرهنگ سازی عادت به کتابخوانی
یکی از ویژگی‌های جوامع توسعه‌یافته فرهنگ کتابخوانی است. اما کتابخوانی چه زمانی می‌تواند در جامعه‌ای به عنوان فرهنگ رایج درآید؟ چگونه می‌توان کتاب خواندن را در میان افراد یک جامعه به عادتی روزانه بدل کرد؟ برای فرهنگ‌سازی و رواج یک عادت خوب در سطحی وسیع ابتدا لازم است از افراد آن جامعه آغاز کنیم. از آنجایی که کتابخوانی عادتی مبنایی است و در پس آن طرز نگرش و سایر رفتارهای روزمره‌ی فرد هم دستخوش دگرگونی می‌شود،
1.مدت زمانی را به کتاب خواندن اختصاص دهیم
2. در گروه‌های ادبی عضو شویم
3. فهرستی از کتاب‌های مورد علاقه، تهیه کنیم
4. کتاب‌هایی که جذابیت ندارند، زمین بگذاریم
5. سعی کنیم از کتاب‌هایی که می‌خوانیم خلاصه‌ای تهیه کنیم
6. متناسب با کتاب‌های مورد علاقه‌مان، کتاب انتخاب کنیم
7. به کتابفروشی یا کتابخانه برویم
8. در صورت نیاز به نسخه‌های الکترونیک یا نسخه‌ی صوتی مراجعه کنیم
9.کتاب‌های تازه منتشر شده بخوانیم
10. در محافل و دورهمی‌ها از کتاب‌هایی که می‌خوانیم صحبت کنیم
11. ازروش های نوین کتاب های صوتی ودیجیتالی و نرم افزارهاوفناوریهای موجود استفاده کنید.