رئیس اتاق مشترک بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران و عراق در گفت‌وگو با خبرنگار نیپنا، ضمن بررسی کنونی وضعیت صنعت نفت و پتروشیمی کشور، پیشرفت صنعت پتروشیمی را در شرایط تحریم و محدودیت‌های اعمال شده، قابل تقدیر دانست و ابراز داشت: باید انصاف به خرج داد و وقایع را گفت. صنعت پتروشیمی با توجه به شرایط تحریم، عملکرد خوبی از خود نشان داده است.
وزیر اسبق بازرگانی گفت: در رابطه با صنایع وابسته به نفت و گاز مزیت‌هایی داریم؛ چراکه ذخایر نفت و گاز ما در دنیا رتبه دوم و سوم را دارد. از طرفی سابقه‌ای صد ساله در این صنعت داریم. قیمت تمام شده محصولات هم نسبت به بازار مصرف، قیمت خوبی ارزیابی می‌شود. ما می‌توانیم با استخراج نفت و گاز و تبدیل آن به محصولات گوناگون، سود خوبی را عائد کشور کنیم. فایده این محصولات این است که تمام دنیا به آن نیاز دارد. محصولات پتروشیمی نیز از این قاعده مستثنی نیستند. در خصوص این صنعت، هم از لحاظ منابع، هم سرمایه‌گذاری و همچنین حضور متخصصین داخلی، وضعیت کاملا ویژه‌ای داریم. لذا اگر این صنعت درست مدیریت شود و بهره‌وری آن به گونه‌ای باشد که بهترین محصول را تحویل بدهیم، نتایج بهتری عایدمان خواهد شد.
توسعه در تنوع محصولات پتروشیمی
او ابراز داشت: در حال حاضر وضعیت پتروشیمی کشور به گونه‌ای است که به جهت جایگاه تکنولوژی این صنعت، برخی از مواد و "محصولات میانی" را می‌توانیم تولید کنیم. در صورتیکه "محصولات نهایی" در قیاس با "محصولات میانی" چندین برابر ارزش افزوده دارند. اکنون بعضا محصولات تولیدی ما به عنوان محصول نهایی تولیدات دیگر – هر تن در حدود 500 دلار – بفروش می‌روند. مساله این است که آن محصول بعد از صادرات، مواد اولیه محصول دیگری خواهد شد که به جهت محدودیت در تولید، مجبوریم آنرا با قیمت بالاتری وارد کنیم. البته این مساله دلایل مختلفی دارد که تحریم از جمله آن است. توسعه در تنوع محصولات پتروشیمی باید بیش از بیش مورد نظر قرار بگیرد.
وی افزود: در حوزه ساخت تجهیزات و قطعات و خط تولید، نوعی وابستگی وجود دارد که مطمئنا با توجه به توان صنعت پتروشیمی، این مشکلات قابلیت ارتقا و ترفیع را دارند. البته تجربه چنین موضوعی را نیز در سال‌های قبل داریم. بیش از 70 سال است که در زمینه صنعت نفت فعال هستیم. کشورهایی که اکنون گوی سبقت را در این حیطه از ما ربوده‌اند، به تاز‌گی چنین جایگاهی را کسب کرده‌اند. مثلا هند، چین و نروژ بعد از ما وارد این عرصه شدند و اکنون به لحاظ فنی و تکنولوژی به مراتب وضعیت بهتری دارند. این روال نشان از نقص ما در حوزه نفت است. سال‌های قبل از انقلاب کسانیکه در این حوزه به اقتصاد ما مسلط بودند، اجازه رشد را از ما سلب نمودند. بعد از انقلاب، مقداری در این حوزه گشایش ایجاد شد. حتی قبل از انقلاب ما حق نداشتیم اسم قطعات را بدانیم. کارشناسان ما اجازه شناخت بازار نفت را نداشتند. بعد از انقلاب، پیشروی‌های کنونی صورت گرفت. ما هنوز نیاز داریم این پیشروی‌ها بیشتر شوند. در زمینه صنعت پتروشیمی نیز همینگونه است.
آل اسحاق تصریح کرد: در دوران مدیریت آقای زنگنه زحمات خوبی صورت گرفت و به نتیجه نشست. در پارس جنوبی شاهدیم پیمانکاران ما در بسیاری از حوزه‌ها وارد عمل شده‌اند و فعالیت‌های خوبی را به فرجام رسانده‌اند. در برخی از رشته‌ها پیمانکاران کشور در حال اجرای پروژه هستند. در حوزه خدمات مربوط به انتقال گاز نیز شرکت‌های متعدد و خوبی را در داخل کشور سراغ داریم. در حوزه صنعت پتروشیمی هم بدون شک همینطور است. نباید بی انصافی کرد؛ تلاشهای خوبی صورت گرفته است. مشکل صنعت پتروشیمی سرمایه‌بر بودنش است. برای راه‌اندازی چنین صنعتی سرمایه‌ی کلانی نیاز داریم.
در حال حاضر در خصوص پروژهایی که در وزارت نفت تعریف شده است ما نیاز به سرمایه‌گذاری داریم. حضور متخصصین داخلی بدون شک امری لازم و ضروری خواهد بود. خارجی‌ها همیشه در طول تاریخ خود را به جریانات سیاسی وصل کرده‌اند. ولی به لطف خدا، باز هم با این شرایط، واحدهای خوبی راه‌اندازی شد.
این اقتصاددان ادامه داد: در این حوزه، هم مزیت نسبی و هم آورده‌های بسیار داریم. همچنین دارای نیروی انسانی متخصص هستیم. بازار خوبی هم در مقابل ما وجود دارد که تنوع محصولات، آینده این بازار را بهتر و روشن‌تر خواهد کرد. مشکل ما اولویت‌بندی است. به عنوان مثال به درآمدهای فروش نفت و نحوه‌ی مصرف آن باید اشاره کرد. در حال حاضر ما نیاز به اولویت‌بندی داریم. فراموش نکنیم صرفا از محل فروش نفت، 14 درصد از درآمدها در اختیار وزارت نفت قرار می‌گیرد. باقی درآمد ناشی از فروش نفت، صرف هزینه‌های جاری می‌شود. در صورتی که اگر بخواهیم درست عمل کنیم، باید این درآمد را به توسعه‌خود صنعت نفت و زیرمجموعه‌های آن باز گرداند. این روند نیاز به بازتعریف در اولویت‌بندی دارد. در چنین شرایطی می‌توان واحدهای مختلف بیشتری را در زمینه نفت و پتروشیمی توسعه بخشید.
وی افزود: صنعت پتروشیمی یک صنعت نیروبر نیست. این صنعت تکنولوژی پایه است. اشتغال زیادی را از این صنعت نمی‌توان انتظار داشت. در مقابل، این صنعت یک صنعت درآمدزا است. برخلاف صنایع دیگر، هر چند که این صنعت نیاز به نیروی کار زیادی ندارد و سرمایه زیادی می‌خواهد، ولی درآمد زیادی را در پی خواهد داشت. برای چنین هدفی باید سرمایه‌گذاری بیشتری مد نظر باشد.
وزیر اسبق بازرگانی در پاسخ به این سوال که در سال‌های اخیر "شرکت ملی صنایع پتروشیمی" در قبال موضوعاتی که بدان اشاره داشتید، تا چه حد موفق عمل کرده است، گفت: این شرکت با توجه به محدودیت‌های موجود، عملکرد خوبی را داشته است. از طرفی نباید رقبای خودمان را فراموش کنیم و باید خودمان را با آنها کم و بیش مقایسه کنیم. در کل با توجه به محدودیت‌ها، تلاشهای خوبی صورت گرفته است و نتایج خوبی هم عاید کشور شده است. در سال‌های قبل، برخی موانع و محدودیت‌ها در این صنعت وجود داشت که اکنون با توجه به فعالیت‌های صورت گرفته، نتایج خوبی به دست آمده است. پروژه‌های متخلفی به فرجام رسید و رشد خوبی عائد کشور شد. باید انصاف به خرج داد و وقایع را گفت. هر چند که باید پرسید آیا این حد کمال مطلوب است یا نه. فراموش نکنیم رقبای ما وضعیت دیگری دارند. باید تلاش کرد تا به جایگاه آنها رسید. ضمن این، باید از کسانی که در این زمینه زحمت کشیده‌اند تشکر کرد.