تحول در صنعت پتروشیمی جهان با توسعه پتروپالایشگاه ها

به گزارش نیپنا ، تغییرات شگرف رخ داده در ده سال گذشته شرایطی را فراهم آورده تا نگرانی جهانی از عرضه نفت خام به سمت تقاضای آن نیز کشیده شده و به نظر می رسد این وضعیت در آینده نه چندان دور نیز ادامه یابد لذا پالایشگران چاره ای ندارند جز اینکه برخی تغییرات را در کسب و کار خود مدنظر قرار دهند که مهمترین آن حرکت به سمت تولید محصولات پتروشیمیایی می باشد.

امروزه نمی توان این حقیقت را در نظر نگرفت که بازار محصولات پتروشیمیایی در جوامع بشری ( به خصوص در میان اقتصادهای در حال توسعه ) از پتانسیل مصرف خوبی بالاخص در صنایع پوشاک، بسته بندی و وسایل ضروری یک زندگی مدرن برخوردار بوده هر چند برخی نگرانی های زیست محیطی در خصوص لزوم کاهش مصرف پلاستیک های یکبار مصرف شکل گرفته لیکن این مسئله نتوانسته تغییر اساسی در فرهنگ مصرفی جوامع ایجاد کند.

براساس اعلان موسسه آمریکایی بروکینگز، در هر ثانیه پنج نفر به جمعیت طبقه متوسط جهان افزوده می شود.

موسسه ICIS پیش بینی نموده تا سال 2040 میانگین رشد تقاضای محصولات پتروشیمیایی جهان در حدود 2/3 درصد در سال ( کمی بالاتر از میانگین رشد GDP جهان ) باشد ، براین اساس طی دوره زمانی 2030-2018 تقاضای محصولات پتروشیمی مجموعا 193 میلیون تن افزایش می یابد و در ده سال بعد نیز 162 میلیون تن تقاضای جدید به این مقدار افزوده خواهد شد.

سهم پلی الفین ها و پلی استرها در این میان بیش از سایر محصولات خواهد بود.

 تنوع خوراک خام

افزایش 355 میلیون تنی تقاضای محصولات پتروشیمیایی موجب رشد تقاضای خوراک خام مورد نیاز صنایع پتروشیمیایی خواهد شد، البته نمی توان گفت که تمامی این خوراک را صنایع پالایشی تامین خواهند کرد چرا که امروزه تلاش های فراوانی برای ایجاد تنوع در خوراک مصرفی و بازیافت آنها صورت گرفته است.

در حالی که واحدهای کراکر بخار همچنان سهم کلیدی در تولید خوراک صنایع پتروشیمی بر عهده دارند ، فناوری هایی از قبیل تبدیل ذغال سنگ به الفین ها (CTO)، تبدیل متانول به الفین ها (MTO) و هیدروژن زدایی پروپان (PDH) توانسته اند طی ده سال اخیر سهمی معادل 12 درصد را در بازار خوراک به خود اختصاص دهند ( این سهم در ده سال پیش از آن تنها 2 درصد بوده است ) .

توسعه واحدهای PDH در نتیجه دسترسی به NGL وارداتی از آمریکا و خاورمیانه رخ داده است تا بتواند تقاضای پروپیلن مورد نیاز را برآورده سازد، در این قبیل فناوری ها می توان پروپیلن را به صورت هدفمند تولید کرد و از تولید محصولات جانبی غیر ضرور جلوگیری نمود.

شایان ذکر است نزدیک به 30 درصد ظرفیت های جدید پروپیلن طی سالهای 2018-2010 از طریق احداث واحدهای PDH تامین شده و پیش بینی می شود تا سال 2030 نزدیک به 18 درصد ظرفیت پروپیلن جهان به این واحدها تعلق گیرد.

از سوی دیگر توسعه واحدهای MTO و CTO کماکان در چین ادامه می یابد هر چند که نگرانی های زیست محیطی پیرامون این قبیل فناوری ها وجود دارد.

براساس پیش بینی ها طی سالهای 2022-2020 در حدود 9/5 میلیون تن بر ظرفیت واحدهای CTO و MTO چین افزوده می شود که عمده متانول مصرفی آنها از طریق واردات تامین خواهد شد.
با توجه به این شرایط و با در نظر گرفتن اینکه واحدهای کراکر به استفاده از خوراک های سبک تر تمایل یافته اند تقاضا برای نفتای تولیدی صنایع پالایشی تا حدی کاهش یافته است ، به این وضعیت می بایستی توسعه واحدهای کراکر با خوراک گاز اتان در آمریکا و خاورمیانه را نیز اضافه کرد.

در آمریکا از سال 2017 تا به امروز نزدیک به 8 میلیون تن واحد کراکر گاز اتان به بهره بردای رسیده و پیش بینی می شود تا سال 2022 نزدیک به 6/6 میلیون تن ظرفیت جدید دیگر نیز احداث شود.

این موضوع موجب گردیده تا بر اهمیت به کارگیری خوراک گاز اتان و LPG در بازارهای بین المللی از قبیل آسیا افزوده شود به طوری که برخی ظرفیت های جدید این ناحیه از قبیل شرکت پتروشیمی ژجیانگ بر پایه واحد کراکر گاز اتان طراحی شده که طی سالهای 2023-2021 با ظرفیت سالانه 25/1 میلیون تن به بهره برداری خواهد رسید.

توسعه صنایع بازیافت پلاستیک نیز می تواند موجب گردد تا بخشی از تقاضای خوراک خام واحدهای پتروشیمی به این سمت جابجا شود هر چند که آثار آن احتمالا در بلند مدت مشاهده خواهد شد ، امروزه تنها 2 درصد ظرفیت پلی پروپیلن جهان از طریق صنایع بازیافت تامین می شود و پیش بینی می شود تا سال 2040 این مقدار سه برابر شود.

با این وجود، خوراک نفتا در جهان ( به جز خاورمیانه و آمریکا ) کماکان نقش مهمی را بر عهده دارد، پیش بینی می شود طی سالهای 2040-2018 در حدود 210 میلیون تن بر تقاضای نفتای مورد نیاز آسیا افزوده شود و شرایط مناسبی را برای پالایشگران این ناحیه پدید می آورد.

 بازار نفتا
این شرایط نمی تواند تضمین مناسبی برای پالایشگران ایجاد نماید چرا که پیش بینی می شود تا سال 2025 عرضه جهانی نفتا به مقدار کافی وجود داشته باشد.

از سوی دیگر توسعه خودروهای هیبریدی موجب مازاد عرضه بنزین در سطح جهان شده و در نتیجه بر میزان سهم نفتای واحدهای پتروشیمیایی افزوده خواهد شد.

در نتیجه این تغییرات ، امروزه توسعه واحدهای تبدیل نفت خام به محصولات شیمیایی (COTC) با هدف افزایش تولید محصولات شیمیایی- پتروشیمیایی ( در مقایسه با فرآورده های پالایشی ) مد نظر پالایشگران قرار گرفته و در برخی موارد در حدود 70 درصد بر تولید محصولات شیمیایی و آروماتیکی پالایشگاه ها افزوده شده است.

طی دوره زمانی 2025-2018 ، در حدود نیمی از ظرفیت های جدید اتیلن آسیا از طریق مجتمع های پتروپالایشگاهی تامین خواهد شد و پالایشگران این ناحیه امیدوارند سهم بیشتری در تولید محصولات با ارزش افزوده بالاتر داشته باشند .

به همین منظور صنایع پالایشگاهی می بایستی تلاش مضاعفی برای ایجاد برتری عملیاتی خود انجام دهندکه از جمله آنها می توان به مدیریت زنجیره عرضه و تولید از طریق مشارکت با دیگران و توسعه فعالیت های تحقیق و توسعه برای بهینه سازی هزینه های خود اشاره کرد.

توسعه واحدهای یکپارچه پالایشی- پتروشیمیایی در کنار یکدیگر می تواند هدف مهمی برای پالایشگران باشد هر چند که نبایستی فراموش کرد بازار فرآورده های نفتی نیز کماکان اهمیت داشته و امروزه بازار آنها 10 برابر بزرگتر از بازار محصولات پتروشیمیایی است.