به گزارش نیپنا ، محمد متقی، مدیر توسعه صنایع پایین‌دستی شرکت ملی صنایع پتروشیمی، در گفت‌وگویی به بررسی چشم‌انداز صنعت پتروشیمی ایران در افق ۱۴۰۴ پرداخت و بر نقش کلیدی توسعه زنجیره ارزش در تحقق اقتصاد مقاومتی تأکید کرد.
وی در این گفتگو ، چالش‌های اصلی این حوزه، از جمله کمبود خوراک، موانع توسعه، نوسان های ارزی و تعامل با بخش خصوصی را به تفصیل شرح داد و راهکارهایی برای عبور از این چالش‌ها را ارائه داده است. در ادامه مشروح این گفت و گو را می‌خوانید:
چشم‌انداز شرکت ملی پتروشیمی برای توسعه صنایع پایین‌دستی در افق ۱۴۰۴ چیست؟
شرکت ملی صنایع پتروشیمی ذیل اهداف بنیادی خود، دو مورد راهبری و مدیریت توسعه صنعت را در راستای وظایف توسعه‌ای خود تبیین کرده است که تعریف طرح‌های زنجیره ارزش در راستای این موارد بوده است.
در حال حاضر ظرفیت تولید در صنعت پتروشیمی حدود 97 میلیون تن در سال است و به دلایلی از تمامی این ظرفیت بهره‌برداری نمی‌شود که مهمترین آنها کمبود خوراک مورد نیاز است. با توجه به اینکه حدود 60 درصد خوراک صنعت پتروشیمی از منابع گازی تامین می‌شود کمبود خوراک ناشی از ناترازی سال‌های اخیر در تولید و مصرف گاز، از عوامل مهم عدم استفاده از ظرفیت تولید در واحدهای پتروشیمی با خوراک گاز طبیعی است.
با بهره‌برداری از طرح های در دست اجرا در این صنعت تا پایان برنامه هفتم توسعه ظرفیت تولید صنعت پتروشیمی به حدود131میلیون تن خواهد رسید. حرکت در مسیر توسعه زنجیره ارزش محصولات پتروشیمی که از اهداف تعیین شده برای این صنعت در برنامه «پنج ساله هفتم پیشرفت» است که به شرط تامین سرمایه برای اتمام طرح‌های در دست انجام در برنامه هفتم و همچنین تأمین خوراک، به تولید محصولات با ارزش افزوده بالاتر و کسب درآمد بیشتر از صادرات و همچنین کاهش واردات برخی محصولات خواهد انجامید.
نقش صنایع پایین‌دستی پتروشیمی در تحقق اقتصاد مقاومتی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
صنایع پایین‌دستی پتروشیمی با استفاده از مواد اولیه بومی، تولید محصولات با ارزش افزوده را افزایش داده و باعث کاهش وابستگی به واردات می‌شوند. این صنایع با انتقال فناوری و ایجاد اشتغال تخصصی، بهره‌وری اقتصادی را بهبود می‌بخشند. توسعه زنجیره تأمین داخلی و کاهش آسیب‌پذیری در برابر شوک‌های خارجی، نقش کلیدی آنها در تحقق اقتصاد مقاومتی را تقویت می‌کند. در نتیجه، این صنایع بستری با ساختار منسجم، خودکفا و پایدار برای اقتصاد ملی فراهم آورده و مسیر توسعه روشنی را ترسیم می‌کنند.
در مجموع، از منظر اقتصادی و فناوری، حمایت و توسعه صنایع پایین‌دستی پتروشیمی نه تنها به افزایش ارزش افزوده و ایجاد اشتغال کمک می‌کند، بلکه به عنوان یک عامل کلیدی جهت دستیابی به یک اقتصاد مقاومتی پایدار، توانمندی‌های کشور را در مواجهه با چالش‌های خارجی به طور چشمگیری افزایش می‌دهد.
تامین خوراک پایدار یکی از چالش‌های صنایع پایین‌دستی است؛ چه راهکاری برای رفع این مشکل دارید؟
به نظر می‌رسد انعقاد قرارداد بلندمدت میان مجتمع های پتروشیمی و صنایع تکمیلی می‌تواند تا حد زیادی این مشکل را برطرف سازد.
مهمترین موانع توسعه صنایع پایین‌دستی را چه می‌دانید؟ و چه اقداماتی برای رفع آنها در حال انجام است؟
از جمله موانع توسعه صنایع تکمیلی می توان به عدم تکمیل زنجیره ارزش، تأمین پایدار خوراک، مشکل نقدینگی صنایع، کاهش عرضه‌های اعتباری و ناترازی انرژی در زمینه گاز، برق و آب اشاره کرد که صدمات بسیاری بر تولید وارد ساخته است.
از جمله را‌هکارهای برون رفت از این مشکلات نیز به شرح ذیل است:
1-پیگیری جهت راه اندازی طرح‌های توسعه‌ای در راستای تکمیل زنجیره ارزش (به عنوان مثال راه‌اندازی واحد اتیلن اکساید پتروشیمی مارون).
2- افزایش کف عرضه و مقدار عرضه اعتباری محصولات پتروشیمی در بورس‌های کالایی.
3- حمایت از سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی.
4- برای حل مشکل کمبود نقدینگی و سرمایه در گردش، مدیریت توسعه صنایع پایین دستی در حال تدوین شیوه‌نامه عرضه اعتباری و همچنین پیگیر استفاده از روش‌های تأمین ابزارهای مالی در خوراک‌های شرکت‌های پتروشیمی و سپس عرضه مواداولیه تولیدی آنها در بورس‌های کالایی می‌باشد.
سیاست‌گذاری‌های قیمتی تا چه میزان بر توسعه صنایع پایین‌دستی تأثیر گذاشته‌اند؟
سیاست‌گذاری‌های قیمتی نیز در جهت تنظیم بازار و تثبیت روابط اقتصادی بین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان نقشی دوچندان دارند. در شرایطی که سیاست‌های قیمتی، انعطاف‌پذیری کافی برای پاسخ به تغییرات هزینه‌های متغیر را نداشته باشند، عدم انطباق قیمت‌های نهایی با افزایش هزینه‌ها می‌تواند منجر به کاهش سودآوری، کاهش انگیزه سرمایه‌گذاری و در نهایت کند شدن روند توسعه فناوری در صنایع پایین‌دستی شود.
نوسان نرخ ارز به عنوان یکی از عوامل
بنیادی تغییر در هزینه‌های ورودی، تأثیر بسزایی در فرآیند توسعه صنایع
پایین‌دستی دارند. به‌ویژه صنایعی که وابستگی زیادی به مواداولیه وارداتی و
فناوری‌های خارجی دارند، با هرگونه تغییر ناگهانی در ارزش ارز، با افزایش
هزینه‌های تولید و کاهش حاشیه سود مواجه می‌شوند که این موضوع می‌تواند
برنامه‌های سرمایه‌گذاری و روند توسعه این صنایع را مختل سازد.
در مجموع، نوسانات ارزی و سیاست‌های قیمتی به عنوان دو محرک مهم در تعیین مسیر رشد صنایع پایین‌دستی عمل می‌کنند. اصلاح و بهبود این سیاست‌ها در جهت ایجاد ثبات اقتصادی، همراه با اتخاذ استراتژی‌های نوین مدیریت ریسک و تشویق به تولید داخلی مواداولیه، می‌تواند زمینه توسعه پایدار و افزایش رقابت‌پذیری صنعت‌های وابسته را فراهم آورد.
بررسی تجربیات کشورهایی که با استفاده از ابزارهای مدیریت ارزی و سیاست‌های قیمتی مؤثر توانسته‌اند از اثرات جانبی نوسانات اقتصادی کاسته و در جهت توسعه صنایع پایین‌دستی موفق عمل کنند، می‌تواند ایده‌های مفیدی برای بهبود چارچوب سیاستی ارائه دهد. این تجارب شامل ایجاد صندوق‌های تضمینی، استفاده از ابزارهای مالی نوین و اتخاذ رویکردهای انعطاف‌پذیر در تنظیم قیمت است که همگی به عنوان راهکارهایی برای کاهش اثرات منفی نوسانات ارز و تثبیت بازار مطرح شده‌اند.
تعامل شرکت ملی پتروشیمی با انجمن‌ها و تشکل‌های بخش خصوصی مانند انجمن ملی صنایع پلیمر ایران چگونه است؟
در حال حاضر مدیریت توسعه صنایع پایین دستی تعامل مناسبی با 27 انجمن صنایع تکمیلی، 21 تعاونی به عنوان عامل توزیع و 3 سندیکای بزرگ دارویی، کشاورزی و سموم دارد؛ این مدیریت در تمامی نمایشگاه‌ها و همایش‌های مرتبط با انجمن‌ها و سندیکاها حضور داشته و ارتباط دو طرفه‌ای در خصوص رفع مشکلات انجمن‌ها و تعاونی‌ها و سندیکاها در تهیه مواداولیه و موانع تولید وجود دارد. در خصوص انجمن ملی صنایع پلیمر نیز به عنوان یکی از بزرگترین انجمن‌های کشور در همه زمینه‌های یاد شده ارتباط مناسبی وجود دارد.