تعریف گوشه گیری
گوشه گیری ، انزوا طلبی و کمرویی معمولا صفات افرادی است که در محیط مدرسه یا کار یا هر فضای دیگری از ورود به جمع‌ها خودداری می‌کنند. این افراد به تنهایی کارهای خود را پیش می‌برند و در کارهای جمعی مشارکتی ندارند. اغلب اطرافیان آن‌ها را خجالتی می‌دانند. در بیشتر مواقع گوشه گیری ویژگی است که افراد از دوران کودکی با خود به همراه دارند، اما انزوا طلبی و گوشه گیری در دوران نوجوانی بیشتر دیده می‌شود. برخی از این خصوصیت خود راضی هستند و شرایط روحی خود را پذیرفته‌اند اما در مقابل کسانی هستند که دلشان می‌خواهد در اجتماع مشارکت داشته‌باشند و از گوشه گیری خود رنج می‌برند.
انزوا طلبی الگویی نسبتا ثابت از ویژگی‌های شخصیتی است که شامل ترس از طرد شدن، اعتماد به نفس پایین و احساس شرم و خجالت در روابط می‌شود. این افراد تنها ماندن را ترجیح می‌دهند و فقط در صورتی که نسبت به افرادی حس اعتماد سازی شکل گرفته باشد وارد رابطه می‌شوند.از منظر تخصصی روان شناسی دو تیپ گروه هستند که این ویژگی‌ها را دارند اما وجه تفارق آن‌ها مهم است.
تیپ شخصیتی اسکیزویید که الگوهای رفتاری انزواطلبانه آن‌ها کاملا از سر بی میلی به ارتباط است و خود از چیزی که هستند رضایت دارند. اما تیپ انزواطلب دیگر الگوهای رفتاری اجتنابی‌شان به دلیل ترس از پذیرفته نشدن و طرد و انتقاد از سوی دیگران است و گاه می‌تواند نشانه‌ای از وجود افسردگی باشد. آن چه در این خوانش منظور است دومین تیپ رفتاری است و نه شخصیت اسکیزویید.
علل گوشه گیری و کم رویی عبارت اند از:
1- محرومیت از محبت خانواده
2- نقص عضو یا بیماری های جسمی و فیزیولوژیک
3- اختلال در گوش و تکلم
4- شکست های متعدد و تحقیر شدن کودک در برابر جمع
5- عدم امنیت روانی در محیط خانه و مدرسه و فشارهای روانی مستمر
6- تنبیه، توبیخ و سرزنش کودک و نوجوان توسط والدین و به ویژه محرومیت از عواطف مادر
7- کنترل شدید تربیتی و سخت گیرهای وسواس گونه و غیر منطقی
علائم
علائم متداول انزواطلبی عبارتند از:
ترس از تنها بودن در هر وضعیت
ترس از حضور در مکان های شلوغ
ترس از دست دادن کنترل در یک محل عمومی
ترس از بودن در مکان های که ترک کردن آن ها ممکن است دشوار باشد، مانند آسانسور و یا قطار
عدم توانایی ترک خانه خود (خانه متصل) و یا تنها قادر به ترک آن اگر شخص دیگری همراه شما باشد.
حس درماندگی
وابستگی بیش از حد به دیگران
علل انزواطلبی در کودکان و نوجوانان
_ تحقیر شدن کودک در جمع‌های مختلف و شکست خوردن کودک و نوجوان در جنبه‌های مختلف تحصیلی، خانوادگی
_ به کارگیری شیوه‌های تربیتی سخت‌گیرانه و وسواس‌گونه برای کودک و نوجوان
_ فشارهای روانی زیاد در محیط خانه و مدرسه و نداشتن امنیت روانی
_ کمبود محبت از جانب خانواده و محیط مدرسه
_ اختلالات یادگیری، اختلال در تکلم و گوش
_ سرزنش کردن بیش از حد کودک و نوجوان
_ بیماری‌های جسمانی و یا نقص عضو از جمله علل گوشه گیری
خصوصیات انزوا طلبان چیست؟
بدبین هستند
از معاشرت خودداری می‌کنند.
طاقت مواجهه با انتقاد را ندارند.
افرادی که گوشه گیری می‌کنند اعتماد به نفس پایینی دارند.
احساس بی کفایتی و بی ارزشی دارند.
خود را آزرده نشان می‌دهند.
دید مبالغه آمیزی به شکست دارند.
از صمیمیت گریزانند.
دوستان کمی دارند.
حساسیت زیادی نسبت به انتقاد دارند.
اعتماد و وفاداری دیگران نسبت به خودش را می‌آزماید.
با رویا و خیال پردازی بیشتر از واقعیت سر و کار دارند.
از فعالیت‌های گروهی خودداری می‌کنند.
پیش بینی منفی به شروع روابط دارند.
فرار از ارتباطات در آن‌ها احساس ملال و اندوه ایجاد می‌کند.
پیشگیری از گوشه‌گیری و انزواطلبی
هیچ راه مطمئنی برای پیشگیری از گوشه گیری و انزوا طلبی وجود ندارد. هرچند
اضطراب زمانی تمایل به افزایش پیدا می‌کند که شما از موقعیت های استرس زا
بیشتر اجتناب نمایید.
اگر ترس‌های خفیف از رفتن به مکان‌های ایمن در شما شکل گرفت، سعی کنید پیش
از آنکه ترستان غیر قابل کنترل گردد با تمرین رفتن به این مکان‌ها بر آن‌ها
غلبه کنید.
اگر انجام این کار به تنهایی برایتان بسیار دشوار است، از یکی از اعضای
خانواده یا یک دوست بخواهید تا با شما بیاید و یا به دنبال کمک‌های تخصصی
باشید. اگر شما در رفتن به مکان های مختلف استرس را تجربه کردید و یا دچار
حملات پنیک شدید، هر چه سریع تر تحت درمان قرار بگیرید. درمان زودهنگام از
وخیم تر شدن علائم جلوگیری می‌کند.
راه‌های درمان انزوا طلبی و گوشه گیری چیست؟
توانمندی‌های خود را مرور کنید: یکی از ریشه‌های اصلی انزوا طلبی عدم شناخت فرد از خود است. شناخت آگاهانه از سایه روشن‌های شخصیتی، پذیرش ضعف‌ها و استمرار در به خاطر داشتن نقاط قوت می‌تواند فرد را از درون قدرت بخشد.
مهارت‌های اجتماعی خود را تقویت کنید: برخی از علت‌های ترس از رابطه در انزواطلبان ناشی از عدم داشتن مهارت اجتماعی آن هاست. انزوا طلبان با یادگیری شیوه‌های شروع، ادامه و پایان یک رابطه و مهارت‌های ارتباطی بخش کثیری از ترس‌های خود را می‌توانند مدیریت کنند.
خود را در فضای معاشرت با دیگران قرار دهید: ترس از انتقاد یا طرد شدن نوعی ترس پیش بینانه منفی از رویدادهاست. انزوا طلبان با مواجهه سازی و حساسیت زدایی خود می‌تواند دریابد که همیشه آنچه می‌اندیشید محقق نمی‌شود.
تفکرات بی‌ارزش خود را ارزیابی کنید: مرور شناخت‌های ناقص و تفکرات ناکارامد مثل من خوب نیستم، من ناکاملم، من بی کفایتم یا ... فرصتی می‌دهد تا فرد آگاهانه برداشت‌ها و ادراکات غیر منطقی خود را سامان بخشد.
از یک درمانگر راهنمایی بگیرید: گاهی ریشه‌های انزواطلبی عمیق‌تر از آن است که فرد به تنهایی بتواند آن را بهبود بخشید. لذا صحبت با یک یا درمان گر و بهره‌مندی از جلسات مشاوره افسردگی گزینه مناسبی برای درمان خواهد بود.
درمان انزواطلبی معمولا شامل روان درمانی و دارو درمانی می‌باشد. ممکن است
مدتی طول بکشد اما درمان به شما کمک می‌کند تا بهبود یابید. همچنین می توان
از راهکارهای زیر هم استفاده کرد.
حمایت های عاطفی و خانوادگی، واگذاری مسئولیت های مناسب با توجه به میزان توان جسمی و ذهنی فرد، تشویق و زمینه سازی حضور در فعالیت های جمعی و گروهی، ایجاد آمادگی لازم برای جرات ورزی در ابراز عقاید و بیان نظریات خود و نیز پذیرش نظریات مخالف از طرف دیگران هم می تواند از راهکارهای موثر در این خصوص باشد.