، شهری کوچک و کم‌جمعیت که روزگاری بسیار دور پایتخت ایران محسوب می شده و کلیه کاروان‌های بزرگ و کوچکی که در جاده ابریشم حرکت می‌کردند ناچارا باید از آنجا عبور می کردند و زمانی بنا بود تبدیل به اصلی‌ترین مرکز عالم تشیع در جهان گردد.
دیدنی‌های سلطانیه
شهر سلطانیه جاذبه های دیدنی دارد که به آن اشاره می شود.
چمن زار طبیعی وکوه های سلطانیه
اولین نقطه دیدنی که در سفر به پایتخت ۷۰۰ساله ایران به آن پای می‌گذارید چمن زار طبیعی سلطانیه می باشد.در شمال این دشت و چمنزار کوه‌های طارم از سلسله کوه‌های البرز و در جنوب آن کوه‌های سلطانیه واقع است. امروزه و پس از گذشت قرن‌ها از تاسیس شهر سلطانیه ، هنوز می‌توان گله‌های اسب فراوانی را در این دشت دید که در زیستگاه خود به زندگی مشغول میباشند.اگر علاقه به تجربه خاطره‌ای نوستالژیک دارید می‌توانید با کرایه کردن یکی از این اسب‌ها، در دشتی باز و سبز اسب‌سواری نموده و به انسان‌هایی فکر کنید که قرن‌ها پیش در همین دشت با اسبان خود می‌تاختند.
دژشاهی
در حقیقت کل مجموعه گنبد و ابنیه مجاور آن در داخل دژی سنگی قرار داشتند که امروزه بقایای دیواره‌های آن در اطراف محوطه باقی مانده و با مرمت‌های انجام شده، دوباره به شکل اولیه در برابر دیدگان گردشگران احیا و بازسازی شده است و شما برای وارد شدن به محوطه داخلی باید از طریق پله‌های قرار داده شده، ابتدا از روی این برج و بارو گذشته و وارد محوطه گردید.
حمام سالار
در داخل ارگ شاهی یک بنای تاریخی دیگر به یادگار از دوره قاجار باقیمانده که به حمام سالار مشهور و معروف می باشد. این حمام به دلیل سردسیر بودن منطقه کاملا در زیر زمین ساخته شده تا کمترین میزان تلفات حرارت در آن صورت گیرد و شامل تمامی عناصر اصلی تشکیل‌دهنده حمام ایرانی از قبیل گرمخانه، میاندر، سربینه، تون و خزینه می باشد.بانی حمام سالار، شخصی به نام سیف‌علی‌خان کلانتری معروف به سالارخان بوده که آن را سال۱۲۹۳ خورشیدی احداث و بنا نمود.
این حمام تا سال‌های پیش از انقلاب فعال بوده و پس از آن متروک شده و به‌تازگی با تغییر کاربری به سفره خانه سنتی و رستوران تبدیل گشته و مسافران و گردشگرانی که از گنبد سلطانیه بازدید می‌نمایند، می‌توانند با نوشیدن یک استکان چای داغ یا صرف ناهار در آن، خستگی سفر را از تن دور نمایند…
تپه نور سلطانیه
یکی از مهم‌ترین آثار سلطانیه تپه بزرگی است که در ۱۵۰۰ متری جنوب شرقی گنبد سلطانیه واقع شده است.این تپه باستانی را می‌توان نخستین سکونت گاه انسانی در سلطانیه دانست البته در لایه‌های زیرین این تپه آثاری به دست آمد که نشان از سکونت انسان در منطقه سلطانیه در ۷۰۰۰ سال پیش داشت. در حفاری‌های انجام‌گرفته تعداد زیادی سفال قدیمی از این دوره در دست است.
گنبد سلطانیه
گنبد سلطانیه و مقبرهٔ اولجایتو در این شهر قرار دارند. از دیگر آثار تاریخی این شهر می‌توان به آرامگاه ملا حسن کاشی و خانقاه حسام‌الدین حسن چلبی اشاره کرد.
مسافرانی که در فصل بهار و تابستان در این مسیر رفت و آمد می کنند، همگی بر این عقیده اند؛ که ترکیب گنبد فیروزه‌ای رنگ و بسیار بزرگ و باشکوه سلطانیه در زمینه چمن زار طبیعی و سبز‌رنگ گسترده دشت سلطانیه، که همراه با پس زمینه کوهستان‌های زیبا در افق در برابر چشمان مسافران پدیدار میشود، منظره‌ای فراموش نشدنی و بسیار تاثیرگذار می باشد.
این گنبد به دستور اولجایتو پادشاه مغول، معروف به سلطان محمد خدابنده ساخته شد و با ارتفاع 5/48 متر بزرگترین گنبد تاریخی در ایران و بزرگترین گنبد آجری در جهان می‌باشد و یکی از شاه کارهای معماری دوره اسلامی است که همچون نگینی فیروزه ای درمسیر اتوبان زنجان- قزوین می درخشد .
گنبد سلطانیه دارای عظمت و معماری پیچیده ای است که در نوع خود منحصر به فرد است. این گنبد از نظر ارتفاع بعد از کلیسای سانتا ماریای ایتالیا و مسجد ایاصوفیه ترکیه سومین گنبد جهان است. با الهام گرفتن از هشت در بهشت، این بنا را هشت ضلعی ساخته اند. ساختمان هشت در، هشت ایوان و هشت مناره دارد و دارای سه بخش گنبدخانه، تربت خانه و سرداب است.
گنبد سلطانیه 110 پله دارد که در حروف ابجد مترادف با نام علی ع است. ساختمان سه طبقه دارد و این گنبد نخستین گنبد دو جداره در جهان است که نمی‌توان نمونه‌ای قدیمی‌تر از آن در جهان یافت .بدنه اصلی گنبد و تمام ساختمان آن با آجر ساخته شده و گنبد با روکش کاشی‌های فیروزه‌ای ولاجوردی و به شیوه معرق‌کاری تزیین شده است.
گنبد سلطانیه از نظر تزیینات، بسیار غنی بوده و در آن تزیینات مختلف گچ‌بری، کاشی‌کاری، کتیبه‌نویسی، تزیینات رنگ و نقاشی، تزیینات سنگی و چوبی، در نهایت دقت و زیبایی اجرا شده است.
کلیه دیوارهای گنبد سلطانیه کتیبه است. دور تا دور طبقه ی هم کف سوره ی فتح نوشته شده است. در شرقی، در اصلی ورودی به آرامگاه است که در بالای آن آیت الکرسی نوشته شده است.در داخل این گنبدسوره های قران ونامهای مبارک پیامبر وحضرت علی به وفور به چشم می خورد ..
مقید بودن مسلمانان به تشخیص دقیق زمان برای انجام مراسم مذهبی را می توان سبب ایجاد ساعت آفتابی در اسکلت این بنا دانست ، باین طریق اگر نور از سوراخ گنبد اصلی بتابد زمان اذان ظهر است ، نوری که از پنجره های بزرگ می تابد مبین ساعت و نور پنجره های کوچک حدود دقیقه را مشخص می ساخته ، به احتمالی طرح هشت ضلعی بنا نیز به خاطر ایجاد چنین ساعتی بوده است .
در طبقه همکف گنبد سلطانیه تربت خانه و موزه سلطانیه قرار گرفته است.در موزه تصاویر زیبایی از مراحل مرمت و بازسازی گنبد قرار داده شده است و اطلاعاتی در خصوص نحوه مرمت و ابزار بکار برده شده در آن وجود دارد.همچنین بقایان اشیا ، ظروف سفالی،سنگ های مزار قدیمی و ماکت هایی از گنبد در آن قرار دارد.گفته میشود تربت خانه و کلا گنبد سلطانیه برای انتقال قبر حضرت علی به این مکان ساخته شده بود که به دلیل مخالفت مراجع دینی،الجایتو از این کار منصرف شد.
دیدن از این بنای بسیار زیبا را به همه کاربران محترم توصیه میکنم .بنای گنبد سلطانیه به ثبت آثار جهانی پیوسته که این افتخاری است بزرگ برای همه ایرانیان است.
اگر از گنبد سلطانیه دیدن کردید، پیشنهاد میکنیم معبد داش کسن و شاه بلاغی که در نزدیکی سلطانیه قرار دارد را هم ببینید.
در سلطانیه مجموعه ای از سوغات استان زنجان قابل تهیه است. صنایع دستی مثل ملیله دوزی و چاروق دوزی را می توانید از مغازه های خرید یادگاری بخرید.شیرینی های معروف زنجانی مثل باقلوای زنجانی و شیرینی شستی نیز از دیگر سوغات سلطانیه و استان زنجان هستند. میوهای خشک، کشمش و گردو هم از محصولات کشاورزی ناحیه است که در فصل قابل تهیه هستند.
….