124

سرمقاله

سرمقاله
(جمعه ۱۵ شهریور ۱۳۹۸) ۰۸:۰۰

مواد پلیمری ساخت بشر باعث برانگیخته شدن حساسیت فعالان زیست محیطی شده است. دلیل این امر این است که با رها کردن بطری ها و قطعات پلاستیکی در طبیعت، این مواد تا هزاران سال در طبیعت باقی می مانند و حتی پس از قطعه قطعه شدن نیز تجزیه نشده و به همان شکل در طبیعت می مانند و یا توسط موجودات زنده مانند ماهی ها و پرندگان بلعیده شده و وارد بدن آنها می شوند. برای رفع این نگرانی تولید ترموست ها کمتر شده و پلاستیک ها جایگزین بسیاری از آنها شده است. به علاوه با بازیافت مواد پلاستیک می توان آن ها را بارها مورد استفاده مجدد قرار داد. این امر به شرطی امکان پذیر است که بطری ها و قطعات پلاستیکی به شکل مناسبی جمع آوری و بازیافت گردند. خوشبختانه تکنولوژی های بازیافت مواد پلاستیک روز به روز در حال پیشرفت است و باعث افزایش کیفیت محصولات حاصل از بازیافت شده است. اما نباید فراموش کرد که مهم ترین نقش را در جلوگیری از آلودگی طبیعت، تک تک انسان ها بر عهده دارند. با افزایش فرهنگ استفاده درست از مواد پلاستیکی و تفکیک ضایعات و بازیافت می توان محیط زیست را از آلودگی حفاظت کرد.

پلیمرها در صنایع مختلف مانند صنایع خودرو صنایع بسته بندی، صنعت ساختمان، صنایع بهداشتی و دارویی، صنایع نساجی، صنایع لوازم خانگی، صنایع الکتریکی و الکترونیک، صنایع کشاورزی صنایع نظامی، صنایع لوازم ورزشی، صنعت حمل و نقل و ... به طور گسترده ای کاربرد دارند.

یکی از مهم ترین ویژگی هایی که باعث کاربرد وسیع پلیمرها شده است، سبک بودن آنها نسبت به دیگر مواد مانند فلزات و سرامیک ها است. سبک بودن پلیمرها باعث جایگزین شدن فلزات با مواد پلیمری در بسیاری از کاربردهای مربوط به صنعت حمل و نقل مانند صنعت خودرو و صنایع هوایی شده است چون با جایگزین کردن فلزات با مواد پلیمری وزن وسایل نقلیه کاهش می یابد و به این ترتیب مصرف سوخت کاهش می یابد. در صنایع بسته بندی نیز سبک بودن مواد پلاستیک باعث کاهش هزینه بسته بندی مواد غذایی می شود. در صنایع ورزشی و نظامی نیز سبک بودن نکته کلیدی در قابلیت استفاده مواد پلیمری است.

از دیگر ویژگی های پلاستیک ها، دمای ذوب پایین آنهاست. این ویژگی باعث می شود که با هزینه پایین بتوان آنها را ذوب و سپس به اشکال مختلف قالب گیری کرد. بنابراین پلاستیک ها به شکل گسترده ای در صنایع گوناگون جایگزین دیگر مواد مانند فلزات، سرامیک ها، چوب، چرم، شیشه، مصالح ساختمانی سنتی و دیگر مواد سنتی شده اند.

عایق بودن مواد پلاستیک موجب کاربرد وسیع آنها در صنایع مختلف مانند صنایع الکتریکی و الکترونیک در تولید انواع سیم و کابل و بوردها و بدنه لوازم الکتریکی و الکترونیک و لوازم خانگی شده است. از مواد پلاستیکی به دلیل عایق الکتریکی و حرارتی بودن، برای ساخت دسته ابزار آلاتی که در صنایع مختلف از جمله صنایع برق و ظروف آشپزخانه مورد استفاده قرار می گیرند، نیز استفاده می شود.

بهداشتی بودن پلیمرها کاربرد آنها را در صنعت بسته بندی مواد غذایی و دارویی گسترش داده است. خواص مکانیکی خوب پلیمرها کاربرد آنها را در تولید قطعات صنعتی توسعه داده است. شکل پذیری پلیمرها کاربرد آنها را در بسیاری صنایع مانند صنایع نساجی و بسته بندی گسترش داده و افزون بر همه موارد فوق، برخی خواص فیزیکی تنها در پلیمرها یافت می شوند. نمونه ای از این خواص ویژه کریستال های مایع هستند که مصرف پلیمرها را به طور گسترده ای در تولید تلویزیون های او ال ای دی و چراغ ها نمایشگرهای مختلف گسترش داده است.

بزرگترین مصرف کننده پلیمرها صنایع بسته بندی است. این صنایع بیشتر، پلاستیک های پرمصرف را استفاده می کنند. دلیل این امر قیمت ارزان، سهولت فراورش قابلیت بازیافت و بهداشتی بودن این مواد است.

یکی دیگر از  بزرگترین صنایع مصرف کننده مواد پلیمری صنایع لوازم خانگی است. به طور کلی لوازم خانگی با زندگی مدرن بسیار متنوع شده اند و گسترش آنها با تکیه بر مواد پلیمری پیشرفته به عنوان مواد اولیه صورت گرفته است. مواد پلاستیک قابلیت های بسیاری را چه از نظر طراحی و چه از نظر زیبایی و کارایی به آنها بخشیده است.

پلی اولفین ها مانند پلی اتیلن و پلی پروپیلن جزو بهترین پلیمرها از لحاظ بهداشتی هستند. بی اثر بودن این پلیمرها نسبت به بسیاری از مواد شیمیایی آنها را گزینه بسیار مناسبی برای بسته بندی انواع داروها ساخته است.

پلیمرها روز به روز صنعت ساختمان را تغییر می دهند و جایگزین مواد سنتی در صنعت ساختمان می شوند. از انواع لوله های آب و فاضلاب و سیستم های گرمایش و سرمایش گرفته تا درب، پنجره، کفپوش ها، دیوارپوش ها، پوشش های سقفی و... جایگزینی مواد و قطعات سنتی با مواد پلاستیکی مزایای زیادی را ایجاد کرده است.

 

 رضا خلج - مدیر مسئول نشریه الکترونیکی پیام پتروشیمی

تعداد بازدید : ۱,۲۲۶