تهیه و تنظیم: پژوهشکده دنیای اقتصاد
صنعت پتروشیمی در ایران قدمتی پنجاهساله دارد. ایران بعد از عربستان دومین تولیدکننده پتروشیمی در خاورمیانه بهحساب میآید. صنعت پتروشیمی ایران با مشکلات بسیاری از جمله تحریمهای غرب و عدم مشارکت شرکتهای خارجی در پروژههای مرتبط مواجه بوده است. در سال 1391 پتروشیمی ایران به ارزش 1/11میلیارد دلار صادرات داشته است، از این رو ارزش صادرات ایران 23 درصد کاهش یافته است. چند واحد پتروشیمی بهعلت کمبود سوخت در کشور برای تولید بنزین و گازوئیل مورد استفاده قرار گرفته است. ظرفیت تولید پتروشیمی ایران حدود 2/13 درصد در انتهای سال 1391 افزایش یافته است. این در حالی است که تولید پتروشیمی ایران از 7/42 میلیون تن در سال 1390 به 41 میلیون تن در سال 1391 رسیده و حدود 4 درصد کاهش داشته است.
2- چرخه تجاری صنعت پتروشیمی
برای تشخیص وضعیت کنونی اقتصاد باید به توصیف چرخههای تجاری پرداخت. کارشناسان اقتصاد معتقدند چرخههای تجاری از دو مرحله بههم پیوسته تشکیل میشوند و طی شدن این چهار مرحله معمولا چندسال طول میکشد. 1- اوج: در این مرحله صنعت با حداکثر توان درحرکت است، تولیدات پتروشیمی تا جاییکه امکان داشته بالارفته و هدررفتن منابع بهحداقل رسیده است. در این دوران اکثر سرمایه گذاران و شرکتهای پتروشیمی دوران مطلوبی را سپری میکنند. 2- رکود: در این مرحله بازده و اشتغال و تولید به پایینترین سطح خود میرسد. حاصل این تحولات کندشدن رشد اقتصاد است.
معمولاً چرخه تجاری بهصورت نوسان دورهای فعالیت اقتصادی در نظر گرفته میشود. با توجه به توصیف لوکاس (1977) و کیدلند و پرسکات (1990)، چرخه تجاری به صورت انحرافات تولید واقعی از روند آن بیان میشود. تجزیه و تحلیل این نوع چرخه تجاری ایجاب میکند که روند (یا مؤلفه پایدار) از داده ها حذف شود، بهگونه ای که بهوسیله آن بتوان به تجزیه و تحلیل مؤلفه چرخهای پرداخت. ازاینرو برای بررسی چرخههای تجاری صنعت پتروشیمی و جداسازی اجزای روند و چرخهای متغیرهای اقتصادی، روش هادریکپرسکات (HP) مبنای این تحقیق قرارگرفته است که در نمودارهای (1) و (2) آمده است.
بهمنظور شناسایی حقایق آشکار شده ادوار تجاری، روش هادریکپرسکات در سطح گستردهای در مطالعات ادوار تجاری بهکار رفته است. منطق استفاده از این روش آناست که میتوان تکانههای مشاهد شده را به اجزای دائمی و موقتی تفکیک کرد. برای فیلتر یک متغیره تنها تفاوت مشخص بین تکانه عرضه و تقاضا، دائمی و موقتی بودن اثرات آن است.
از شروع فعالیت صنعت از سال 1342 تا 1348 تولید زیر یک میلیون تن انجام میشد و از سال 1349 تا 1358 دوره پیشرفت صنعت پتروشیمی قبل انقلاب بوده و تولید تا مرز 2693 هزار تن نیز در سال 1356 دست یافتهبود. اما بهدلیل وقوع جنگ بین عراق و ایران، تولید مجددا تا انتهای سال 1368 زیر یک میلیون تن در نوسان بوده است و حداقل آن به 182 هزار تن در سال 1362 رسیده بود. بعد از جنگ بهطور پیوسته این صنعت در حال رشد بوده و تا سال 1390 از رشد نامتقارن و پیوستهای برخوردار بوده است که در بعضی سالها با نرخ فزاینده و در برخی سالها با نرخ کاهندهای در حال افزایش بوده است. اما در سال 1391 بهدلیل تاثیر بلندمدت تحریمهای بینالمللی و خصوصیسازی غیرکارشناسی و فضای نامناسب اقتصاد کلان، روند تغییر تولیدات پتروشیمی با شیب بیشتری کاهنده بوده است.
ü دهه 1340 دوره رکود
ü از سال 1350 تا 1359 دوره رونق
ü از سال 1360 تا 1369 دوره رکود
ü از سال 1369 تا 1379 دوره رونق
ü از سال 1380 تا 1386 دوره رکود
ü از سال 1386 تا 1390 دوره رونق
ü سال 1391 دوره رکود صنعت پتروشیمی.
3-سهم صنعت پتروشیمی در اقتصاد ایران
جدول (1) متغیرهای اقتصادکلان و صنعت پتروشیمی را طی پنج سال اخیر نشان میدهد. همچنانکه از جدول ملاحظه میشود، در سال 1391، نرخ رشد اقتصادی (8/5-) درصد بوده است و همزمان نرخ تورم کشور نیز در بالاترین سطح بوده است. میتوان به نتیجه منفی تحریمهای غرب و سوء مدیریت اقتصاد کلان مربوط دانست، بهطوریکه در طول سه سال (1391-1389) شاخصهای کلان و شاخصهای صنعت پتروشیمی همواره در حال کاهش بودهاند.
عملکرد صنعت پتروشیمی از سال 1387 تا سال 1390 بسیار متفاوت از عملکرد صنعت در سال1391 بوده است. به این معنیکه درعرض 4 سال (1390-1387) تولید محصولات پتروشیمی با نرخ میانگین 85/15درصد و مقدار صادرات پتروشیمی 88/17 درصد رشد داشته است و این رشد به صورت مستمر در تمامی سالها اتفاق افتاده است. تولید محصولات پتروشیمی در سال 1391 برعکس سالهای گذشته با کاهش 4 درصدی نسبت به سال قبل مواجه بوده است. علت اصلی کاهش تولید در سال گذشته، عدم تامین خوراک کافی برای پتروشیمی و الگوی ناصحیح خصوصیسازی بوده است. مقدار صادرات پتروشیمی و ارزش آن در سال 1391 نسبت به سال گذشته بهترتیب، 12 درصد و 23 درصد کاهش داشتهاند. کاهش بیشتر صادرات نسبت به تولید در سال گذشته گویای این واقعیت است که اثر اعمال تحریمها بر این صنعت سایه قویتری نسبت به سالهای گذشته افکنده است. در سطر آخر جدول (3) ضریب همبستگی بین تولید ناخالص داخلی و تولید پتروشیمی محاسبه شده است که معادل 93 درصد بهدست آمده و نشانگر ارتباط قوی و مستقیم بین این دو متغیر است. بهطوریکه ملاحظه میشود در سالهایی که رشد تولید پتروشیمی بیشتر (کمتر) از سالهای قبل است، تولید ناخالص داخلی از رشد بیشتر (کمتری) برخوردار بوده است. این امر بهجز سال 1387 در بقیه سالها قابل تایید است.
جدول 1- اقتصاد کلان و صنعت پتروشیمی ایران- درصد
متغیر/ سال | 1387 | 1388 | 1389 | 1390 | 1391 |
نرخ رشد تولید ناخالص داخلی حقیقی (رشد اقتصادی) | 8/0 | 3 | 8/5 | 3 | 8/5- |
نرخ تورم | 4/25 | 8/10 | 4/12 | 5/21 | 5/30 |
نرخ رشد تولید اسمی پتروشیمی | 5/25 | 6/14 | 8/16 | 2/6 | 4- |
نرخ رشد مقدار صادرات اسمی پتروشیمی | 4/28 | 3/16 | 8/25 | 8/1 | 18/12- |
نرخ رشد ارزش صادرات اسمی پتروشیمی | 7/28 | 8/18 | 0.5/24 | 9.26 | 2/23- |
نرخ رشد صادرات اسمی کل کشور | 6/7 | 0/9- | 3/29 | 6/37 | 8/0 |
میانگین رشد تولید پتروشیمی در 1390-1387 | 85/15 |
میانگین رشد صادرات پتروشیمی در 1390-1387 | 88/17 |
ضریب همبستگی بین تولید ناخالص داخلی و تولید پتروشیمی- درصد | 93 |
منبع: محاسبات تحقیق با استفاده از اطلاعات بانک مرکزی و شرکت ملی صنایع پتروشیمی
جدول (2) صادرات پتروشیمی و سهم آن از اقتصاد ایران را نشان میدهد. همچنانکه از جدول (4) ملاحظه میشود، سهم صادرات پتروشیمی از کل صادرات طی دوره 1392-1387 همواره در حال کاهش بوده است و این سهم در سال 1391 با شیب بیشتری کاهش یافته و از 24 درصد در سال 1388 به 16 درصد در سال 1391 رسیده است. سهم صادرات پتروشیمی از تولید ناخالص داخلی در سال 1389 معادل 62/6 درصد بیشترین رقم را بهخود اختصاص داده و در سال 1391 معادل 11/4 درصد و کمترین طی پنج سال اخیر بوده است.
جدول 2- صادرات پتروشیمی و سهم آن از اقتصاد ایران
متغیر/ سال | 1387 | 1388 | 1389 | 1390 | 1391 |
صادرات پتروشیمی- میلیارد ریال | 193,557 | 230,035 | 285,372 | 362,299 | 277,928 |
صادرات کل- میلیارد ریال | 1,015,562 | 923,411 | 1,194,391 | 1,643,463 | 1,656,188 |
تولید ناخالص داخلی اسمی- میلیارد ریال | 3,378,724 | 3,562,289 | 4,304,264 | 6,104,868 | 6,757,090 |
سهم صادرات پتروشیمی از کل صادرات- درصد | 05/19 | 9/24 | 8/23 | 04/22 | 78/16 |
سهم صادرات پتروشیمی از تولید ناخالص داخلی اسمی-درصد | 72/5 | 45/6 | 62/6 | 93/5 | 11/4 |
سهم کل صادرات از تولید ناخالص داخلی- درصد | 05/30 | 9/25 | 7/27 | 9/26 | 5/24 |
منبع: محاسبات تحقیق با استفاده از اطلاعات بانک مرکزی و شرکت ملی صنایع پتروشیمی
در دهه 50، سهم صادرات پتروشیمی از تولید کل کشور تا 60 درصد نیز رسیده بود که این عدد حاکی از دوره رونق بهشدت معنیدار صنعت پتروشیمی در آن دهه است و بهعبارت دیگر، 60 درصد رشد اقتصادی کشور در آن دهه ناشی از صادرات پتروشیمی بوده است. بعد از جنگ با عراق تاکنون، صادرات پتروشیمی با میانگین 4 درصد در نوسان بوده است، بهطوریکه در سال 1370 و 1389 بیشترین سهم و سالهای 1361 و 1363 کمترین سهم را در تولید کل کشور داشته است.
4-خصوصی سازی و صنعت پتروشیمی
همزمان با توسعه و افزایش در تولید، تولیدکنندگان اصلی محصولات پتروشیمی و صاحبان بینالمللی صنعت به زودی به این نکته مهم رسیدند که بهمنظور حفظ برتری خود در این صنعت، چارهای ندارند، جز اینکه از قابلیتهای بخش خصوصی استفاده کنند. بررسی سیاستهای گذشته و حال صنایع نفت و پتروشیمی در گوشههای مختلف جهان اعم از آمریکا و اروپا به کشورهایی مانند هند، چین، مالزی، برزیل، قطر و عربستان نشان میدهد که بهمنظور افزایش رقابتهای بینالمللی و افزایش پتانسیل خود به خصوصیسازی گرویدهاند. خصوصیسازی که از طریق برنامهریزی مناسب و مدیریت کارآمد به ارمغان آمده است، پیامدهای مثبت محیطی از قبیل ایجاد فرصتهای شغلی، رشد و توسعه اجتماعی و فرهنگی و همچنین جذب سرمایهگذاری خارجی را بههمراه خواهد داشت. از اینرو خصوصیسازی شرکتهای پتروشیمی در ایران بهصورت تدریجی شروع شد. جدول (3) واگذاری سهام شرکتهای پتروشیمی را طی 1392-1384 نشان میدهد:
جدول 3-درصد واگذاری سهام شرکت ملی پتروشیمی از کل سهام
سال | 1384 | 1385 | 1386 | 1387 | 1388 | 1389 | 1390 | 1391 | 1392 |
ارزش- میلیارد ریال | 38 | 53 | 9/54 | 9/20 | 9/11 | 5/14 | 2/27 | 5/41 | 4/91 |
درصد از کل واگذاری سهام | 0 | 0 | 7/3 | 4/1 | 8/0 | 1 | 8/1 | 8/2 | 1/6 |
منبع: سازمان خصوصی سازی
بررسی عملکرد اجرای طرح خصوصیسازی در پتروشیمی نشان میدهد که عمده واگذاریهای انجام شده در قالب طرح توزیع سهام عدالت و یا واگذاری به موسسات و نهادهای عمومی غیردولتی بابت رد دیون دولت بوده است. بیش از 63 درصد سهام واگذار شده شرکتهای زیرمجموعه وزارت نفت در قالب طرح توزیع سهام عدالت و رد دیون دولت بوده که این موضوع تبعات نامطلوبی را در اداره و مدیریت شرکتهای واگذارشده ایجاد خواهد کرد، ضمن اینکه برنامهریزی برای طرحهای توسعهای این شرکتها را با مشکل مواجه میسازد و از میل و رغبت سرمایهگذاران بخش خصوصی واقعی برای سرمایهگذاری در این شرکتها میکاهد. جدول (4) انواع واگذاریهای سهام شرکت پتروشیمی را تا سال 1392 نشان میدهد:
جدول 4-انواع واگذاری سهام تا 1392
نوع | سهام عدالت | رد دیون | بورس | سهام ترجیحی |
درصد از کل واگذاری پتروشیمی در قالب: | 56/31 | 6/32 | 55/34 | 28/1 |
منبع: سازمان خصوصی سازی
درمجموع میتوان گفت، طی دوره 1389 تا 1392 با اینکه صنعت پتروشیمی به خصوصیسازی دست یافته بود، اما بهدلیل تحریمهای ایران از سوی غرب، فضای نامناسب کسب و کار و نامناسب بودن سرمایهگذاری و تولید، صنعت پتروشیمی از وضعیت مطلوبی برخوردار نبوده است.
5-بررسی عملکرد شرکت های پتروشیمی
جدول (5) روند تحولات تولید و صادرات شرکتهای پتروشیمی ایران را نشان میدهد. 5 شرکت برتر صنعت پتروشیمی در سال 1390 براساس میزان تولید بهترتیب؛ بندر امام، پارس، نوری، مارون و پردیس بهثبت رسیده است. در سال 1389، شرکتهای نوری و پارس رتبه اول و دوم، شرکتهای زاگرس و پردیس به ترتیب رتبههای سوم و چهارم و شرکت بندرامام رتبه پنجم را در سال 1389 داشته است، در حالیکه در سال 1390 بندر امام با رشد 161 درصدی در تولیدات خود به رتبه اول دست یافته است. همچنین نرخ رشد تولید پتروشیمی در اکثر شرکتها منفی بوده است که حاکی از روند نزولی تولید طی دوران تحریم بوده است.
جدول 5- عرضه و تقاضای شرکتهای پتروشیمی طی 1390-1389؛ هزارتن
شرکت | رتبه براساس میزان تولید در 1390 | نرخ رشد تولید در 1390- درصد | ظرفیت | تولید | صادرات |
1389 | 1390 | 1389 | 1390 | 1389 | 1390 |
بندر امام | 1 | 161.7 | 6799 | 6855 | 2021 | 5289 | 2021 | 1732 |
پارس | 2 | 6.43 | 4481 | 4481 | 3500 | 3725 | 1432 | 1576 |
نوری | 3 | 0.66 | 4479 | 4479 | 3619 | 3643 | 2580 | 2303 |
مارون | 4 | - | 4494 | 4494 | - | 3628 | 455 | 384 |
پردیس | 5 | 38.15 | 3510 | 3510 | 2249 | 3107 | 1470 | 1709 |
زاگرس | 6 | 0.86 | 3300 | 3300 | 2795 | 2819 | 2795 | 2762 |
جم | 7 | 12.77 | 3026 | 3026 | 1927 | 2173 | 589 | 613 |
رازی | 8 | 4.73 | 3770 | 3770 | 1861 | 1949 | 1101 | 1326 |
شیراز | 9 | 4.23- | 1738 | 1786 | 1915 | 1834 | 28 | 252 |
آریا | 10 | 7.04 | 1690 | 1690 | 1336 | 1430 | 677 | 730 |
اراک | 11 | 5.94 | 1630 | 1434 | 1347 | 1427 | 212 | 287 |
بوعلی سینا | 12 | 12.06- | 1740 | 1740 | 1617 | 1422 | 743 | 529 |
خارک | 13 | 21.16 | 1135 | 1135 | 964 | 1168 | 973 | 1173 |
امیرکبیر | 14 | 6.18- | 1799 | 1765 | 1213 | 1138 | 156 | 184 |
فن آوران | 15 | 4.13- | 1290 | 1290 | 1138 | 1091 | 784 | 678 |
اروند | 16 | 363.47 | 2151 | 2151 | 219 | 1015 | 0 | 149 |
کرمانشاه | 17 | 7.68- | | 1056 | 1028 | 949 | - | 410 |
خراسان | 18 | 4.77- | 845 | 845 | 901 | 858 | 30.4 | 147 |
شهیدتندگویان | 19 | 4.91- | 1310 | 1376 | 896 | 852 | 281 | 186 |
تبریز | 20 | 3.64 | 796 | 796 | 686 | 711 | 46 | 28 |
مروارید | 21 | 39.42 | 544 | 544 | 274 | 382 | 4.6 | 23 |
فارسا | 22 | 0.28 | 443 | 443 | 356 | 357 | 0 | 328 |
مهر | 23 | 15.75 | 300 | 300 | 273 | 316 | 266 | 287 |
لاله | 24 | 1.88 | 300 | 300 | 266 | 271 | 155 | 155 |
غدیر | 25 | 93.48 | 270 | 270 | 138 | 267 | 0 | 0 |
اصفهان | 26 | 4.23- | 265 | 265 | 189 | 181 | 74 | 146 |
بافت شیمی | 27 | 4.58 | 152 | 152 | 131 | 137 | 0 | 0 |
زرشیمی نوید | 28 | 10.53- | 160 | 160 | 114 | 102 | 0 | 9 |
آبادان | 29 | 1.03 | 149 | 149 | 97 | 98 | 0 | 13 |
رجال | 30 | 17.86 | 90 | 80 | 56 | 66 | 0 | 13 |
NPC | 31 | 47.17- | 250 | 250 | 106 | 56 | 61 | 12 |
بیستون | 32 | 3.64- | 56 | 56 | 55 | 53 | 23.4 | 13 |
پلی نار | 33 | 3.77- | 50 | 50 | 53 | 51 | 0 | 0 |
آریافسفریک | 34 | 50 | 125 | 125 | 30 | 45 | 0 | 0 |
کارون | 35 | 3.45 | 192 | 192 | 29 | 30 | 1.1 | 0 |
فارابی | 36 | 26.09 | 65 | 65 | 23 | 29 | 0 | 2.4 |
خوزستان | 37 | 37.5 | 36 | 35 | 16 | 22 | 16.8 | 14 |
قائد بصیر | 38 | 5.26 | 35 | 35 | 19 | 20 | 0 | 1.5 |
ارومیه | 39 | 27.27- | 17 | 17 | 22 | 16 | 3.1 | 0.8 |
منبع: شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران
6-پیش بینی عرضه و تقاضای صنعت پتروشیمی طی دوره 2016-2013 در ایران
سال 2012 به وضوح سالی پر ازچالش برای صنایع پتروشیمی جهان محسوب می شود و در این سال موانع پرشماری چون بحران اقتصادی اروپا پیشروی تولیدکنندگان قرار داشته است. شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران با درآمد فروش 9 میلیارد دلار در 2012 در جایگاه پنجاهم شرکتهای برتر جهان قرار گرفته است، این در حالی است که مجموع درآمد شرکت و شرکتهای واگذار شده آن در این سال به حدود 21 میلیارد دلار رسیده که با توجه به این موضوع جایگاه واقعی صنعت پتروشیمی ایران در جدول، 13 است. جدول (6) پیش بینی نرخ رشد عرضه و تقاضای صنعت پتروشیمی را طی دوره 2016-2013 نشان میدهد. در سال 2013 بیشترین نرخ رشد صادرات مربوط به پلی پروپیلن، متانول و MEG و کمترین مربوط به اتیلن و بوتان پیش بینی شده است.
جدول 6-پیش بینی نرخ رشد عرضه و تقاضای صنعت پتروشیمی- درصد
متغیر/ سال | نرخ رشد تولید | نرخ رشد صادرات |
2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 |
متانول | 4/19 | 9/20 | 3/12 | 2/0- | 5/22 | 3/23 | 5/13 | 0 |
پلی اتیلن (پلیمر) | 6/3 | 8/8 | 9/5 | 6/7 | 8/5 | 2/8 | 2/6 | 5/9 |
MEG | 6/38 | 8/11 | 4/5 | 4/0 | 2/36 | 3/14 | 5/7 | 3/2 |
اتیلن (شیمیایی) | 3/1 | 3/16 | 1/7 | 9/6 | 7/68- | 4/259 | 5/5 | 2/8 |
پارازایلن (آرماتیک) | 6/1 | 6/16 | 2/0 | 4/6- | 4/1 | 1/32 | 7/2 | 3/11- |
بوتان (سوخت) | 1/29- | 8 | 6/17- | 6/16 | 5/39- | 3/13 | 8/28- | 4/30 |
پلی پروپیلن (پلیمر) | 5/0- | 8/1 | 8/3 | 4 | 60 | 5/12- | 9/42- | 5/37- |
PTA | 6/1 | 3/6 | 8/1- | 5/3 | 4/9- | 3/6- | 6/25- | 9/14 |
بنزن (آروماتیک) | 3/3 | 1/7 | 1/5 | 8/12 | 8/3- | 0 | 100 | 100 |
پروپان (سوخت) | 2/3- | 2/8 | 5/2 | 8/3 | 7/72- | 477 | 5/11- | 5/6 |
پلی استر (پلیمر) | 7/2- | 3/15- | 6/6 | 6/4 | 0 | 0 | 0 | 0 |
اکسید اتیلن (شیمایی) | 20 | 2/11 | 3/5 | 3/0 | - | - | - | - |
منبع: شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران
7-چالشهای پیشروی صنعت پتروشیمی و ارائه پیشنهاد
صنعت پتروشیمی به دلیل جذابیت و تنوع در تولید محصولات و به دلیل سودآوری و اشتغالزایی بالای آن در اقتصاد کشور از اهمیت بالایی برخوردار است. هم اکنون به دلیل ناهماهنگی در برنامهریزی های صنعت نفت، بسیاری از مجتمعهای جدیدالتاسیس پتروشیمی با تاخیر در تامین خوراک یا عدم تخصیص خوراک کافی مواجه هستند. به دلیل عدم تامین خوراک واحدهای پتروشیمی ظرفیت تولید کاهش یافته، به طوریکه واحدها بین 70 تا80 درصد ظرفیت خود تولید میکنند. در نتیجه، کمبود خوراک عامل اصلی فاصله بین ظرفیت اسمی و تولید واقعی محصولات پتروشیمی است. همچنین عدم اشراف بر دانش فنی، اغلب موجب تاخیر در زمان اجرا و هزینه اجرای پروژههای پتروشیمی نیز میشوند و این افزایشها در زمان و هزینه، اقتصاد اولیه طرح را مخدوش کرده و علاوه بر این در زمان بهرهبرداری نیز بهرهوری و بازدهی را پایین میآورد و همه این موارد به معنای عدم تناسب میان سخت افزارها و نرم افزارهاست و موجب غیراقتصادی شدن طرح میشود. مشخص نبودن قیمت خوارک و مدت زمان قراردادهای تامین خوراک از دیگر چالشهایی است که باعث کاهش انگیزه بخش خصوصی برای ورود و سرمایهگذاری در صنایع نفت و پتروشیمی میشود.
نتایج بررسی اجرای سیاستهای مذکور نشان میدهد که واگذاری بدون برنامه شرکتهای زیرمجموعه این صنعت، از میل و رغبت سرمایهگذاران برای ورود به این صنایع کاسته است. سهامداران عدالت با نگاه درآمدی خود به سود این سهام، مانع اجرای طرحهای توسعهای و سرمایهگذاریهای جدید شرکتهای مشمول واگذاری شدهاند، ضمن آنکه مدیریت این سهامداران غیرمتخصص بر شرکتهای مذکور، برنامهریزی و آینده این شرکتها را با چالش مواجه میکند. بنابراین، وجود این سهامداران خود مانعی برای سرمایهگذاری بخش خصوصی در این شرکتها بوده و از این رو کاهش انگیزه سرمایهگذاران را در پی خواهد داشت.
ازطرف دیگر بخش خصوصی در ایران توان مالی کافی را برای تامین مالی پروژههای سرمایهگذاری ندارد. تامین مالی پروژههای سرمایهگذاری تماما بهعهده سرمایهگذار نیست و اعطای تسهیلات دولتی در مقدار بالا و تامین مالی پروژهها از طریق تسهیلات میتواند در بهبود وضعیت تولید و سرمایهگذاری صنعت پتروشیمی نقش موثری را ایفا کند. چرا که توسعه تولید و سرمایهگذاری خصوصا در بخش نفت و گاز و پتروشیمی که سهم بالایی را در تولید ناخالص داخلی بهعهده دارند میتواند زمینههای رشد و توسعه اقتصادی را فراهم کند.
با توجه بهاینکه صنعت پتروشیمی ایران در مقیاس وسیع خصوصی شده است و دولت آمادگی و تمایلی برای سرمایهگذاری در این بخش ندارد و عقیده برایناست که دولت باید زیرساختها و زمینههای لازم برای سرمایهگذاری بخش خصوصی را به جای سرمایهگذاری مستقیم دولت فراهم کند. این مسئله می تواند از دو جنبه محقق شود:1- سرمایهگذاری داخلی و 2- سرمایهگذاری خارجی. جذب سرمایهگذاری خارجی مستلزم لغو تحریمهای بین المللی ایران است. تحریم ایران از سوی غرب نه تنها از جذب سرمایهگذاران خارجی جدید جلوگیری کرده، بلکه سرمایهگذاران گذشته را نیز به خروج از ایران وادار می کند. بهطوریکه با شروع تحریمهای غرب که بخش نفت و گاز ایران را هدف قرار داده است، بهطور فزایندهای منجر به خروج کمپانیهای نفتی اروپایی مانند شل، بی پی، استات اویل، توتال، و ... از بازار نفت و گاز ایران شده است و راه را برای کمپانی های چینی مانند شرکت نفت چین، پتروچاینا و حتی ساینوپک باز کرده است.
اگرچه امید براین است که ظرفیت تولید پتروشیمی به ارزش 100 میلیون تن در سال 2015 برسد، اما بهدلیل وقفهای که تحریمهای بین االمللی در روند کار ایجاد کردهاست، تحقق این مسئله را با وقفه همراه خواهد ساخت. البته انتخابات ریاست جمهوری و رفع آرام تحریمها، چشم انداز روشنی را برای کشور فراهم کرده است.