امروزه فرآوردههای نفتی علاوه بر مصرف در زمینه سوخت وسایل نقلیه، روغن موتور و غیره در تهیه بسیاری از قطعات مورد نیاز ساخت وسایط نقلیه نقش ارزندهای دارد. فرآوردههای نفتی در تهیه سوخت موشک های هدایت کننده، سفینههای فضایی و ماهوارهها و حتی در ساخت بسیاری از قطعات داخلی آنها کاربرد اساسی دارد. در واقع صنایع پتروشیمی بخشی از صنایع شیمیایی است که فرآوردههای شیمیایی را از مواد خام حاصل از نفت یا گاز طبیعی تولید میکند. تا پیش از وارد شدن نفت به مفهوم امروزی در زندگی انسان، مواد شیمیایی مورد نیاز بر اثر تغییر و تبدیل صنایع گیاهی و حیوانی بدست میآمد.
اما در اوایل قرن بیستم نفت خام و گاز طبیعی به عنوان ماده اولیه برای تهیه بسیاری از ترکیبات مورد نیاز انسان، اهمیت حیاتی و روز افزونی پیدا کردهاست. محصولات عمدهای که توسط واحدهای صنایع پتروشیمی ایران تولید میشوند عمدتاً شامل کودهای شیمیایی، اوره، فسفات دیآمونیم، کودهای مخلوط نیترات آمونیم، مواد اولیه پلاستیک، مواد شیمیایی نظیر اسید سولفوریک، اسید کلریدریک، آمونیاک، گوگرد و دوده است که این محصولات در مقایسه با ده ها هزار مشتقی که از نفت و گازهای طبیعی به کمک تکنولوژی پیشرفته پتروشیمیایی بدست میآید، بسیار اندک بوده و این امر نشان میدهد که بایستی همت و تلاش بیشتری در زمینه توسعه این بخش انجام شود. از امتیازات مهم صنعت پتروشیمی که دارای مزیت نسبی است، تأمین مواد اولیه آن در داخل کشور است. با گسترش صنعت پتروشیمی ضمن این که بسیاری از نیازهای داخلی رفع می شود، ارزش افزوده ماده خام نیز به داخل کــشور بازمــی گردد و باعث رونق هر چه بـیشتر اقتـصاد می شود.
تنوع محصولات پتروشیمی می تواند حلقه های مفقوده صنایع بیشماری را تکمیل نماید و بدون شک توسعه صنایع وابسته این صنعت نیز در تامین کالاهای مصرفی و رفع نیازهای صنایع داخلی کشورمان نقش به سزایی خواهد داشت. صنعت پتروشیمی کشورمان در سال های اخیر در زمینه تولید محصولات متعارف و پایه پتروشیمی به موفقیت های عظیمی دست یافته است.
در همین راستا بخش خصوصی و صاحبان سرمایه و صاحبان ایده و اندیشه تولید می توانند بسیاری از فعالیت ها در زمینه صنایع پایین دستی را بر عهده بگیرند و با توجه به جذابیت ها و ویژگی های مثبتی که در این صنعت وجود دارد تحرک مناسبی به رشد و گسترش صنایع پایین دستی بدهند. لیکن لازم است راهبردها و راهکارهایی اندیشیده شود تا حداکثرِ ظرفیت های ممکن در بخش صنایع تکمیلی به فعلیت رسیده و در نتیجه توسعه صنعتی و اقتصادی برای کشورمان به همراه داشته باشد.
رضا خلج - مدیر مسئول نشریه الکترونیکی پیام