حضور موثر در جریان توسعه پایدار کشور

دو سال نخست انقلاب شاهد مشکلات اولیه و ازسوی دیگر جنگ تحمیلی و افزایش مشکلات در کشور بودیم و به دنبال آن یعنی بعد از جنگ نیز سیاست های مختلفی را تجربه کردیم. سالهای بعد اما خیز اول صنعتی شدن کشور آغاز شد و شاهد دگردیسی های گسترده در عمق ابعاد اقتصادی به ویژه در صنعت نفت و پتروشیمی ها بودیم. کمی بعد اما موضوع هسته ای ایران و مدیریت های هیجانی در کنار مساله تحریم ها،  امکانات و فرصت هایی را در ابعاد بین المللی از ایران گرفت و هزینه های توسعه رابالا برد.

با روی کار آمدن دولت یازدهم با شعار"تدبیر و امید" نگاه مردم به وعده های اقتصادی – صنعتی دولت منتخبشان معطوف شد و حال پس از گذشت دو سال، جای آن دارد در کنار دستاوردهای تحسین برانگیز دولت یازدهم در عرصه سیاسی و ملی در جوامع جهانی، گوشه ای نیز از سایر دستاوردهای آن در بخش دیگر ارائه گردد. تا باشد که به هدف ارائه اطلاعات شفاف و صحیح جامه عمل بپوشایم.

مدیریت جدید شرکت ملی صنایع پتروشیمی با علم و آگاهی به شرایط زمانی جدید با طراحی استراتژی مناسب مصمم است مدیریتی یکپارچه را ایجاد نماید تا از این طریق شرایط پس از خصوصی سازی را مدیریت کند.

اجرای طرح های تعریف شده صنعت پتروشیمی در برنامه پنجم و ششم، علاوه بر ایجاد ارزش افزوده می تواند پیامدهای اقتصادی و حتی بین المللی مهمی را برای کشور به ارمغان آورد. بدیهی است که اجرای 67 طرح در فاز اول با برآورد 39 میلیارد دلاری و تولید 60 میلیون تن انواع محصول ، مدیریتی منطقی همراه با تدبیر و توجه به بارقه های امید را می طلبد.تا بتوان جهشی مهم را  اینبار با شرایطی کاملا جدید و با همکاری بخش خصوصی رقم زد.

در کنار مسائل و نگرش های ویژه در خصوص اقزایش بهره تولید واجرای طرح،ازتوسعه فعالیت های پژوهش و فن آوری و دست یافتن به فن آوری نوین و به روز و کارآمد،نیز غفلت نشده است و این هدف نیزبا تعاملی سازنده با شرکت های بزرگ بین المللی و پیگری منسجم قابل دست یافتن خواهد بود.

ذکر این نکته ضروری است که توسعه صنعت پتروشیمی یکی از اساسی ترین مسیر رسیدن به «توسعه پایدار ،‌ اقتصاد مقاومتی و افزایشصادرات غیر نفتی، کاهش بیکاری و حضور موثر در جریان مبادلات بین المللی» است.

آنچه پیش روست؛  در بخش نخست انعکاس عملکردکل صنعت پتروشیمی در دو سال اول دولت تدبیرو امید ، و در بخش دوم عملکرد شرکت ملی صنایع پتروشیمی است:

 عملکرد صنعت پتروشیمی در دوره زمانی تیرماه 1392 تا تیرماه 1394

صنعت پتروشیمی بعنوان یکی از صنایع مهم و ارزش آفرین کشور است. این صنعت با تاکید بر اولویت تامین نیاز داخل ، یکی از گزینههای مهم  صادرات غیر نفتی در اقتصاد  کشور نیز هست. موفقیت هایی که صنعت پتروشیمی در طول دو سال گذشته بدست آورده به شرح زیر است:

افزایش محصولات تولیدی از 41.3  میلیون تن درسال منتهی به تیر ماه 1392  به 44.6 میلیون تن درسال منتهی به تیر ماه 1394 .

افزایش صادرات از 15.3 در درسال منتهی به تیر ماه 92  به 17.2 دردرسال منتهی به تیر ماه 94 .

افزایش فروش داخلی از 224 میلیارد ریال در درسال منتهی به تیر ماه 92  به 307میلیارد ریال دردرسال منتهی به تیر ماه 94 .

برنامه های توسعه ای آتی صنعت پتروشیمی

طرح های در دست اجرا

 در حال حاضر طرح های در دست اجرای صنعت پتروشیمی شامل 67  طرح به ظرفیت 61 میلیون تن و سرمایه گذاری تقریبی 40 میلیارد دلار است. بررسی و تحلیل وضعیت موجود طرحهای در دست اجرای صنعت پتروشیمی از طریق بازدید مستمر، تشکیل جلسات و مذاکره با سهامداران و مجریان طرح­ها، بانکهای عامل مرتبط با آنها انجام می شود. تلاش­های شرکت ملی صنایع پتروشیمی و معاونت امور بین الملل وزارت نفت با همکاری سفارت جمهوریاسلامیایران در پکن و مدیریت بانکمرکزی جهت تامین منابع مالی این طرح هامنجر به گشایشLC طرحهای الفین و متانول بوشهر، متانول سبلان، آمونیاک و اوره مسجد سلیمان، آمونیاک و اوره لردگان و آمونیاک و اوره هنگام ومتانول کیمیای پارس خاورمیانه جمعاً بمبلغ 4 میلیارد یورو از طریق فاینانس چین شده است .

 همچنینLC طرح های ESBR صدف، الفین ایلام، PDHمهر پترو کیمیا و متانول سیراف جمعاً به مبلغ یک  میلیارد دلار از طریق صندوق توسعه ملی گشایش شده است.

از زمان روی کار آمدن دولت یازدهم، طرح پلیاتیلن سنگین ایلامافتتاح و واحد بوتن یک پتروشیمی لرستان راه اندازی شده است. از سوس دیگر طرح PBR/SBRپتروشیمی تختجمشید و واحد پلی اتیلن پتروشیمی لرستانبه مرحله تولید آزمایشی رسیده‏ است. با راه اندازی کامل طرح فاز دوم الفین کاویان ، این طرح هم اکنون در انتظار تامین خوراک از فازهای پارس جنوبی می باشد.

 همچنین، در میان طرح های در دست اجرای صنعت پتروشیمی، گروهی با پیشرفت فیزیکی بالای 60 درصددارای اولویت اول هستند که وضعیت پیشرفت حاصله در این طرح ها در بازه زمانی مذکور به شرح جدول ذیل ارائه شده است. گفتنی است، طرح های این گروه به طور متوسط 23 درصد طی دوره 2 ساله مذکور پیشرفت داشته اند.

جدول2- طرح های با پیشرفت فیزیکی بالای 60 درصد

   خط لوله اتیلن غرب

 یکی از مهمترین پروژه های در دست اجرای صنعت پتروشیمی، طرح خط لوله اتیلن غرب و طرح های پتروشیمی واقع در مسیر این خط است.

 طرح خط لوله اتیلن غرب کشور که از نظر شرایط اقلیمی دشوارترین خط لوله انتقال اتیلن در جهان می باشد توسط شرکت مدیریت توسعه صنایع پتروشیمی در حال اجرا است. طول این خط 2700 کیلومتر ( از عسلویه تا تبریز) است که فاز اول آن (از عسلویه تا کرمانشاه) در سال 1391 مورد بهره برداری قرار گرفت و فاز دوم آن از کرمانشاه تا مهاباد - میاندوآب در دولت یازدهم تکمیل و در سال جاری به بهره برداری خواهد رسید.

طرح های پلی اتیلن مهاباد و کردستان نیز با دریافت اتیلن از طریق خط لوله اتیلن غرب در سال جاری به بهرهبرداری خواهند رسید. سایر طرح های در دست اجرای دریافت کننده اتیلن این خط شامل 3 طرح در استان های غربی و 4 طرح در منطقه دنا می باشند که انتظار می رود اجرا و بهره برداری از این طرح ها موجب رونق اقتصادی و ایجاد اشتغال در استان های مختلف کشور گردد.

در حال حاضر واحد پلی اتیلن سنگین پتروشیمی ایلام به طور موقت تا زمان بهره برداری از واحد الفین آن شرکت، با اتصال به خط لوله غرب در مدار تولید قرار گرفته است.

طرح های برنامه ششم

جهت تعریف طرح های برنامه ششم ، معیارهایی نظیر امکان تامین خوراک، میزان سرمایه گذاری مورد نیاز  اقتصادی بودن طرح، امکان تامین دانش فنی به روز و وجود زیر ساخت های مورد نیاز مد نظر قرار گرفته است. شناسایی طرح های مناسب با رویکرد جلوگیری از خام فروشی ، تکمیل زنجیره ارزش و سیاستهای اقتصاد مقاومتی صورت پذیرفته است.

 با توجه به معیارهای فوق  15 طرح با ظرفیت 30 میلیون تن در سال،با میزانسرمایه گذاری تقریبی 19 میلیارد دلار  انتخاب شدند. در مکان­یابی این طرح­ها، پتانسیل های موجود در مناطق جدید توسعه ای مورد توجه قرار گرفته است.

دستاوردهای حاصل در حوزه پژوهش و فناوری

شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی

شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی با هدف کمک به رفع مشکلات  صنعت با استفاده از مجموعه ای از دانش پژوهان و صنعت گران متعهد هم اکنون گروه های مختلف پژوهشی  در زمینه  پلیمری، کاتالیست، فرآیندهای پتروشیمیایی، مواد شیمیایی و توسعه محصول، فناوری های نوین، فنی، مهندسی و پایلوت، و واحدهای تجاری سازی و مستندسازی تشکیل داده است که نتیجه آن تدوین دانش های فنی بومی شده فرآیندهای تولید پروپیلن،
پلی اتیلن ها، متانول، DME, VAM و MDEA وبعضی از کاتالیست ها و مواد شیمیایی و ساخت تجهیزات مورد نیاز صنعت پتروشیمی  بوده است. اهم دستاورد های تجاری سازی شده که طی  قراردادهائی با شرکت پژوهش و فناوری واگذار شده اند به شرح ذیل است:

1)   لیسانس فرآیند تبدیل متانول به پروپیلن (PVM) به پتروشیمی کیمیاگران سبزوار، به ارزش 116 میلیارد ریال.

2)   لیسانس فرآیند تولید متانول به پتروشیمی کیمیاگران سبزوار، به ارزش 5/74 میلیارد ریال.

3)   لیسانس تولید دو کاتالیست IRSAC518  و IRSAC530  برای تولید پلی‌اتیلن به پتروشیمی لرستان، به ارزش 161 میلیارد ریال.

4)   لیسانس تولید کاتالیست دهیدروژناسیون به شرکت اکسیر فرآیند نوین (استفاده شده در پتروشیمی بندرامام) به ارزش (رویالتی)5/69 میلیارد ریال.

5)   لیسانس تولید کاتالیست متانول (به شرکت صدر شیمی)، به ارزش (رویالتی) 63 میلیارد ریال.

6)   لیسانس کاتالیست EDC به شرکت گهرسرام، به ارزش (رویالتی)5/12 میلیارد ریال.

7)   لیسانس فرآیند تولید متانول به شرکت پترو هیدج .

8)   لیسانس فرآیند تولید پلی اتیلن سنگین به شرکت پتروشیمی بوشهر.

9)   لیسانس فرآیند تولید کاتالیست LTSC  به شرکت پیشگامان کاتالیست.

کاتالیست‌های تولید شده با دانش فنی این شرکت نتایج بسیار خوبی در آزمونهای صنعتی از خود نشان داده­اند از آنجمله می­توان به موارد ذیل اشاره نمود:

1)   تولید 5/1 تن کاتالیست ریفرمینگ خشک (برای پتروشیمی خوزستان)

2)   تولید 800 کیلوگرم کاتالیست MEK (برای شرکت شیمی تکس آریا)

3)   تولید 5/1 تن کاتالیست IRSAC510 ( مشابه THS) ( برای پتروشیمی مارون، امیرکبیر و شازند)

4)   تولید 50 کیلوگرم کاتالیست PZ برای فرآیند میتسویی پلی اتیلن (برای پتروشیمی بندرامام)

5)   تولید نمونه 20 کیلوگرمی کاتالیست دهیدروژناسیون (برای پتروشمی بندرامام)

6)   تولید نمونه 60 کیلوگرمی پروکسید DLP ( برای پتروشیمی بندرامام)

7)   تولید 600 کیلوگرم کاتالیست متانول

8)   تولید کاتالیست EDC با دانش فنی شرکت (برای پتروشیمی بندرامام) به مقدار 30 تن

9)   تولید 150 کیلوگرم کاتالیست MMP (برای مصرف دموی HDPE مرکز اراک شرکت)

10)              تولید 20 کیلوگرم کاتالیست اسید استیک (برای پتروشیمی فناوران)

11)               جایگزینی موفقیت‌آمیز کاتالیست برای پتروشیمی جم

شرکت طراحی مهندسی و تامین قطعات و مواد شیمیایی صنایع پتروشیمی (SPEC) :

 با حمایت و پشتیبانی از سازندگان و تولیدکنندگان توانمند داخلی به روشهای ذیل، زمینه ساخت و تولید انواع قطعات یدکی، اقلام عمومی و تجهیزات مکانیک، برق و ابزار دقیق، مواد شیمیایی و کاتالیست های مورد نیاز صنایع پتروشیمی را فراهم نموده است:

پرداخت کمکهای مالی برای خرید مواد اولیه تحت عنوان پیش پرداخت

کمک به توسعه و راه اندازی خطوط تولید برای کاربردهای مورد نیاز صنایع پتروشیمی

ایجاد مشارکت بین تولیدکنندگان و سازندگان داخلی با سازندگان معتبر خارجی با تعریف پروژه های مورد نیاز صنایع پتروشیمی

تعریف پروژه های پژوهشی بصورت No Cure No Pay

جمع آوری آمار خریدهای صنایع پتروشیمی و تجمیع آنها و تعریف پروژه به منظور ساخت داخل آنها

پروژه های پژوهشی در دست اقدام شرکت اسپک (SPEC):

در حال حاضر این شرکت در راستای سیاستهای اقتصاد مقاومتی و استفاده حداکثری از توان و تولید داخلی با حمایت از شرکتهای توانمند داخلی و در قالب پروژه های پژوهشی، موضوع ساخت و تولید اقلام مورد نیاز صنایع پتروشیمی را پیگیری می نماید که از آن جمله می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

1.    تولید بعضی از کاتالیست ها و مواد شیمیایی 

2.    تولید تجهیزات دوار شامل اجزاء توربین ها

3.    تجهیزات استاتیک (شامل انواع مبدل های حرارتی، مخازن تحت فشار، کوره های صنعتی، چیلرهای جذبی و ...)

4.    ساخت اقلام صنعتی (نظیر شیرهای صنعتی، فیلترها و ...) و دستگاه های برقی و ابزار دقیق مورد نیاز صنعت پتروشیمی.

اهم اقدامات صورت گرفته در ستاد شرکت ملی صنایع پتروشیمی

در طی  دو سالی که از استقرار دولت یازدهم  می گذرد، فعالیت های زیر ساختی بی شماری در سراسر کشور آغاز شده است. فعالیت هایی که هر یک به نوبه خود راهگشا بوده و پیامدهای مثبت بسیاری را به همراه دارشته اند. در این میان شرکت ملی صنایع پتروشیمی بعنوان متولی و سیاست گذار صنعت پتروشیمی تلاش نموده است تا با حضوری  قاطع "جهش دوم صنعت پتروشیمی"  را آغاز نماید .

در این راستا مدیریت شرکت ، اقدام به انجام فعالیت های بنیادین به شرح دیل نموده است:

-      برقراری شایسته سالاری بدون توجه به وابستگی های جناحی و یا تبعیض های جنسیتیافراد

-      برقراری مدیریت مشارکتی

-      کاهش تبعیض بین کارکنان و مدیران

-      توسعه IT و تسهیل دسترسی عمومی به آن

-      اجرای برنامه مدیریت دانش

-      اقدام به اصلاح نظام ارزیابی عملکرد

-      اقدام به بازنگری برنامه استراتژیک شرکت و تدوین سند جامع اخلاقی با موجه به ماموریت جدید شرکت

علاوه بر اقدامات فوق ، این شرکت در برنامه های جاری خود اولویت های زیر را نیز مد نظر قرار داده است:

1.    تشکیل کمیته رفع موانع تولید:در راستای دستیابی به ظرفیت اسمی در شرکت های تولیدی صنعت پتروشیمی، کمیته کارشناسی در NPC تشکیل و با جدیت هرچه تمام تر به جزئیات موانع تولید پرداخته و از طریق برگزاری جلسات و مذاکرات مؤثر در سطح مدیران ارشد وزارت نفت و صنعت پتروشیمی، علل عمده موانع تولید را شناسائی و برای برطرف نمودن آنها تلاش شده است.

2.    حل و فصل مسائل شرکتهای پتروشیمی با نهادهای مختلف:حل و فصل مسایل فیمابین شرکتها و یا با بورس و ... از طریق برگزاری جلسات مشترک و اعمال حکمیت در مسائل بین آنان .

3.   تعیین نرخ مناسب خوراک:همکاری با وزارت نفت  و مجلس در تعیین فرمولقیمت خوراک .

4.    تسریع در اجرای طرح هااز طریقشناسائی و معرفی سرمایه گذاران جدید ، رفع موانع تأمین مالی آنها ، برگزاری جلسه هایی با مسئولین بورس،اقتصاددانان و صاحبنظران بنام کشور بمنظور ایجاد یک یا چند صندوق توسعه صنعت پتروشیمی جهت تامین منابع مالی طرح ها بطوریکه امکان حضور سرمایه گذاران، بانکها و حتی عامه مردم فراهم باشد.

5.    برگزاری همایش IPF: یازدهمین همایش بین المللی پتروشیمی (IPF ) بدلیل ضرورت موضوع جذب سرمایه گذاران خارجی و تلاش در راستای دستیابی به تکنولوژی های روز مورد نیاز توسعه صنعت پتروشیمی ایران، با دعوت از صاحبان دانش فنی فرآیندهای پتروشیمی در جهان و صاحبنظران داخلی و خارجی، در خرداد ماه سال 1393 با حضور مقامات برجسته کشور و دنیای پتروشیمی برگزار شد.

6.    اصلاح قوانین و مقررات: با توجه به جایگاه پتروشیمی در اقتصاد کشور ملاقات هایی با اعضا کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی، ریاست محترم مجمع تشخیص مصلحت، ریاست محترم مرکز مطالعات استراتژیک، دبیر محترم مجمع تشخیص مصلحت نظام ، ریاست محترم مجلس شورای اسلامی و ... انجام گرفت تا زمینه های لازم از نظرتصویب قوانین و مقررات جهت تسهیل جذب سرمایه گذاران داخلی و خارجی ، تعیین فرمول قیمت خوراک  و اخذ سهم 70 درصدی از محل فروش مجتمع ها و طرح ها به بخش خصوصی و ... فراهم شود.

Ø  برگزاری نمایشگاه ایران پلاست

Ø  حضور در پنج همایش بین المللی در کشور های آلمان ایتالیا سویس و سنگاپور جهت سخنرانی و معرفی ظرفیت های صنعت پتروشیمی ایران

Ø  تدوین برنامه ششم توسعه صنعت پتروشیمی (1399-1395)